HIRSIZLIK SUÇU TCK 141-147
Hırsızlık suçu, başkasının zilyetliğinde olan taşınır bir malın, zilyedin rızası yokken kendisine veya bir başkasına fayda sağlamak amacıyla eşyanın bulunduğu yerinden alınması halidir. Hırsızlık suçu şikâyete bağlı olan bir suç değildir. Dolayısıyla şikâyetten vazgeçme halinde kamu davasının düşmesi söz konusu olmaz.
Hırsızlık suçunun basit hali (TCK 141), daha az cezayı gerektiren hali (TCK 144/1) uzlaştırmaya tabiidir. Ancak uzlaştırma prosedürü uygulandıktan ve uzlaşma sağlanamadıktan sonra soruşturma ve kovuşturma aşamasına geçilir. Ayrıca şüpheli/sanık hakkında devam etmekte olan bir soruşturma veya kovuşturma sırasında da suç isnadının uzlaştırmaya tabii olduğu anlaşılırsa yetkili savcılık veya mahkeme tarafından dosya, uzlaştırma bürosuna gönderilir.
Hırsızlık suçunda görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
Hırsızlık suçu, suç kaydı en çok olan suçlardan biridir. Korunan hukuki değer ise kişinin malvarlığıdır. Burada sadece mülkiyet hakkı değil, daha geniş kapsamda olan zilyetlik hakkı korunmaktadır.
Suçun konusu ekonomik değeri haiz olan ve üzerinde egemenlik kurulabilen eşyalardır. Dikkat etmek gereklidir ki kural olarak taşınmaz mallar açısından hırsızlık suçu işlenemez. Suçun konusu eşya taşınır eşya niteliğinde olması gerekse de sosyal hayatın getirdikleri ve gelişen teknoloji sebebiyle Yargıtay’ın yorumları da değişebilmektedir. Bu noktada enerji kavramı, enerji hırsızlığı sorunu ortaya çıkabilmektedir. Yeni ceza kanunu ile elektrik veya başka bir enerjiden yasa dışı yollarla faydalanılmasını kanun karşılıksız yararlanma suçu (TCK 163) olarak nitelendirmektedir. “Hizmet”, bir malvarlığı olmadığı için hırsızlık suçunun konusunu oluşturmaz. Hizmet hırsızlığı açısından “telefon hattı hırsızlığı” hususu tartışmalıdır. Bir başkasının telefon hattına saplama yapmak suretiyle faturayı hat sahibine yükletme hallerinde Yargıtay çağdaşlaştırıcı bir yorum yaparak hırsızlık suçunun oluştuğunu kabul etmiştir. Bu sebeple hizmet hırsızlığı, fikir hırsızlığı gibi aslen bir malvarlığı oluşturmayan değerler hırsızlık suçunun konusunu oluşturmamaktadır. Yargıtay kararına konu olan bir diğer husus ise oyun karakterlerinin çalınmasıdır. Oyun karakteri bir malvarlığı olmadığı için hırsızlık suçu oluşmaz. Paylı veya elbirliği mülkiyetinde olan bir eşya üzerinde diğer paydaşlardan biri, hakimiyet alanının payı oranından fazla oranda tasarruf ediyorsa hırsızlık suçu konusunu oluşturur. Ceset veya insan hırsızlık suçunun konusunu oluşturmaz.
Basit hırsızlık suçu TCK 141’de düzenlemiştir. Suçun temel unsuru açıkta bırakılan eşyadır. Söz konusu eşya mağdurun hakimiyet alanı dışında olan, halka açık yerlerde bulunan bir eşya olmalıdır. Ancak suça konu eşya kullanım veya gelenek gereği açığa bırakılan bir eşya ise suçun nitelikli şeklinin meydana geldiği kabul edilmektedir.
Nitelikli hırsızlık suçu TCK md 142 ve devamında detaylı şekilde sayılmıştır. Buna göre;
Hırsızlık suçunun;
- a) Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,
- b) Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,
- c) Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
- d) Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında,
- e) İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Suçun;
- a) Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,
- b) Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,
- c) Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,
- d) Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,
- e) Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,
- f) Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,
- g) Büyük veya küçük baş hayvan hakkında,
- h) Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında,
İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Suçun, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.
Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunulmazlığının ihlâli veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikâyet aranmaz.
Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.
Kanunun devam eden maddelerinde ise suçun gece vakti işlenmesi cezayı artırıcı neden olarak öngörülmüştür. Hırsızlık suçunun ortak mülkiyette bulunan mal hakkında ortaklardan biri tarafından veya bir hukuki ilişkiyi tahsil amacı ile işlenmesi halinde ancak mağdurun şikâyeti üzerine soruşturmaya başlanır ve hâkim tarafından daha az cezaya hükmolunur. Malın değerinin azlığı halinde ise hâkim hükmedilen cezada indirim yapabileceği gibi ceza vermekten de vazgeçebilir. Suça konu eşya, geçici bir süre için kullanılıp iade edilmek üzere çalındıysa mağdurun şikâyeti üzerine soruşturma yapılır ve hükmolunan ceza yarı oranında indirilir. Çalınan eşya suç işleme amacı ile kullanılıp iade edilirse bu hüküm kesinlikle uygulanmaz. Hırsızlık suçunun zorunluluk hali sebebiyle işlenmesi halinde ise hükmolunan cezada indirim yapılabileceği gibi fail hakkında ceza verilmeyebilir.
Hırsızlık suçu, çok yönlü, doğru incelenmesi gereken ve Yargıya kararlarının çokça esas alındığı bir suç tipidir. Bu sebeple uzman bir avukat ile çalışmak, yargılama açısından mühimdir.