İnşaat Sözleşmesinde Ayıbın Arsa Sahibinden Kaynaklanması

Normal şartlarda, inşaattaki ayıplardan yüklenici sorumlu tutulurken, Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 476. maddesi, ayıbın nedeninin iş sahibinin sorumluluk alanından kaynaklandığı durumlarda bu sorumluluğu ortadan kaldıran önemli bir istisna getirmektedir.

Yüklenicinin sorumluluktan kurtulabilmesi, çoğu durumda iş sahibinin talimatı, sağladığı malzeme veya gösterdiği arsadan kaynaklanabilecek potansiyel ayıplara karşı iş sahibini önceden ve açıkça uyarma (bildirim) yükümlülüğünü yerine getirmesine bağlıdır. Bu bildirim yükümlülüğü, yüklenicinin bir uzman olarak sahip olduğu özen borcunun bir parçasıdır. Ancak, iş sahibinin kendisinin uzman olması veya uzman temsilcilerle çalışması gibi durumlarda bu bildirim yükümlülüğü ortadan kalkabilmektedir.

Ayıbın tamamen iş sahibine yüklenebildiği hallerde, iş sahibi ayıptan doğan haklarını (ücret indirimi, onarım, sözleşmeden dönme) kaybeder ve yüklenici tam ücrete hak kazanır. Ayıbın hem iş sahibinden hem de yükleniciden kaynaklandığı (kısmi veya müşterek sorumluluk) durumlarda ise, sorumluluk tarafların katkıları oranında paylaştırılır ve iş sahibinin hakları buna göre sınırlandırılabilir.

1. Yüklenicinin Sorumluluğunun İstisnası

İnşaat sözleşmelerinde temel kural, yüklenicinin inşaatı sözleşme koşullarına uygun, ayıpsız bir şekilde tamamlayıp teslim etme borcu altında olmasıdır. Teslim edilen yapıda bir ayıp bulunması halinde, yüklenicinin “ayıba karşı tekeffül” sorumluluğu doğar.

Ancak, bazı durumlarda ayıbın nedeni doğrudan yüklenici değil, iş sahibidir. İş sahibinin eylemleri, talimatları veya sağladığı unsurlar nedeniyle ortaya çıkan ayıplar, sorumluluğun yönünü değiştirir. Bu durum, TBK’nın 476. maddesinde özel olarak düzenlenmiştir.

TBK Madde 476: “Eserin ayıplı olması, yüklenicinin açıkça yaptığı ihtara karşın, iş sahibinin verdiği talimattan doğmuş bulunur veya herhangi bir sebeple iş sahibine yüklenebilecek olursa iş sahibi, eserin ayıplı olmasından doğan haklarını kullanamaz.”

Bu hükmün temelinde, ayıbın sebebinin iş sahibinin sorumluluk ve risk çevresinde ortaya çıkması halinde, sonuçlarına yüklenicinin değil, bizzat iş sahibinin katlanması gerektiği düşüncesi yatmaktadır.

2. Ayıbın İş Sahibine Yüklenebilmesinin Şartları

Bir ayıbın iş sahibinden kaynaklandığının kabulü ve yüklenicinin sorumluluktan kurtulabilmesi için aşağıdaki koşulların varlığı aranır:

Nedensellik Bağı: İnşaattaki ayıp ile iş sahibinin bir davranışı, talimatı veya sorumluluk alanındaki bir olgu arasında uygun bir nedensellik bağı bulunmalıdır. Bu, bilimsel anlamda mutlak bir illiyet bağı olmak zorunda değildir; ayıbın iş sahibinin risk alanına ilişkin bir nedenle meydana gelmesi yeterlidir.
Kusur Şart Değildir: TBK m.476’nın uygulanması için iş sahibinin kusurlu olması gerekmez. İş sahibi, kusurlu davranışlarının yanı sıra, kusursuz eylemlerinden (örneğin, sağladığı malzemenin ayıplı çıkması) veya belirli bir davranışta bulunma yükümlülüğü varken hareketsiz kalmasından doğan sonuçlara da katlanır.
Münhasırlık: Ayıbın tamamen ve tek başına iş sahibine yüklenebilen bir nedenden kaynaklanması gerekir. Eğer yüklenicinin de özen yükümlülüğünü ihlal etmesi gibi ortak bir neden varsa, yüklenici sorumluluktan tam olarak kurtulamaz; bu durumda kısmi sorumluluk gündeme gelir.
İfa Yardımcılarının Davranışları: İş sahibinin ifa yardımcısı olarak görevlendirdiği mimar ve mühendis gibi kişilerin davranışlarından veya hatalarından kaynaklanan ayıplar da doğrudan iş sahibinden kaynaklanmış sayılır.

3. Ayıbın İş Sahibinden Kaynaklandığı Başlıca Durumlar

TBK m.476, iş sahibinin talimatı ve sağladığı malzeme/arsa gibi örnekler verse de, iş sahibinden kaynaklanan ayıp halleri bunlarla sınırlı değildir.

Ayıp Kaynağı	Açıklama	Yüklenicinin Sorumluluktan Kurtulma Şartı
İş Sahibinin Talimatı	İş sahibinin, inşaatın nasıl yapılacağına dair verdiği bağlayıcı nitelikteki direktifler. Tavsiye veya istekler bu kapsama girmez. Talimat, sözleşme kurulduktan sonra verilebileceği gibi, başlangıçta sözleşmenin bir parçası da olabilir.	Yüklenicinin, talimatın ayıplı bir sonuca yol açacağı konusunda iş sahibine açık ve net bir bildirimde bulunması ve iş sahibinin bu bildirime rağmen talimatında ısrar etmesi.
İş Sahibinin Sağladığı Malzeme	İnşaatta kullanılacak malzemenin bizzat iş sahibi tarafından temin edilmesi ve bu malzemenin ayıplı (yapıya uygun olmaması, kalitesiz olması vb.) olması.	Yüklenicinin, TBK m.472/f.3 uyarınca malzemeyi kontrol etme ve ayıplı olduğunu fark ettiğinde durumu derhal iş sahibine bildirme yükümlülüğünü yerine getirmesi. Bildirime rağmen iş sahibi kullanımda ısrar ederse sorumluluk iş sahibine aittir.
Gösterilen Yerin (Arsa) Uygun Olmaması	İş sahibi tarafından inşaatın yapılacağı yer olarak gösterilen arazinin jeolojik yapısı, boyutları veya diğer özellikleri itibarıyla projeye elverişli olmaması. Arazi riski kural olarak iş sahibine aittir.	Yüklenicinin, kendisinden beklenebilecek özen çerçevesinde yaptığı incelemede arsanın ayıplı olduğunu fark etmesi veya fark etmesi gerekmesi halinde durumu iş sahibine bildirmesi. Bildirim yükümlülüğünü ihlal ederse sorumlu olur.
Hatalı Plan ve Projeler	İş sahibinin hazırladığı veya hazırlattığı (örneğin mimar/mühendis aracılığıyla) plan ve projelerdeki hataların ayıba yol açması.	Yüklenicinin, projelerdeki bariz ve göze batan teknik hataları iş sahibine bildirme yükümlülüğü vardır. Ancak kendisinden üst düzey bir mühendislik denetimi yapması beklenemez.
Diğer Yüklenicilerin Çalışmaları	İş sahibinin görevlendirdiği önceki, yan veya alt yüklenicilerin ayıplı çalışmalarının, mevcut yüklenicinin işini etkileyerek ayıba neden olması.	Sonraki yüklenicinin, önceki çalışmadaki kendi işini etkileyecek ayıpları tespit edip iş sahibine bildirmesi gerekir. Aksi takdirde, ortaya çıkan sonuçtan kendisi de sorumlu olabilir.

4. Yüklenicinin Bildirim Yükümlülüğü ve İstisnaları

4.1. Bildirimin Rolü ve İçeriği

Yüklenicinin sorumluluktan kurtulmasının temel dayanağı, genellikle bildirim yükümlülüğünü (ihtar) zamanında ve usulüne uygun olarak yerine getirmesidir. Bu yükümlülük, yüklenicinin sözleşmenin uzman tarafı olmasından kaynaklanır.

İçerik: Bildirim, iş sahibinin talimatına uyulması veya sağladığı malzeme/arsanın kullanılması halinde inşaatta bir ayıp meydana geleceği tehlikesini açık, net, belirli ve anlaşılır bir dille ifade etmelidir. Belirsiz imalar veya genel eleştiriler yeterli değildir.
Amaç: Bildirimin amacı, iş sahibini risk konusunda bilgilendirerek talimatını değiştirmesini veya geri almasını sağlamaktır.
Şekil: Kanunda bildirim için özel bir şekil şartı öngörülmemiştir; sözlü olarak dahi yapılabilir. Ancak ispat kolaylığı açısından yazılı yapılması önemlidir.
Muhatap: Bildirim, bizzat iş sahibine veya onun yetkili temsilcisine (örneğin, sorumlu mimar) yapılmalıdır.

4.2. Bildirimin Gerekli Olmadığı Haller (İstisnalar)

Bildirim yükümlülüğü, iş sahibini korumayı amaçladığı için, iş sahibinin korunmaya muhtaç olmadığı durumlarda ortadan kalkabilir.

Uzman İş Sahibi: İş sahibinin kendisi bir uzman ise (örneğin bir inşaat mühendisi) veya talimatları uzman bir danışman (mimar, mühendis) aracılığıyla veriyorsa, yüklenicinin bu talimatların doğruluğuna güvenme hakkı vardır.
Koşul: Bu durumda dahi, yüklenici talimattaki hatayı fark ederse veya bariz bir hata nedeniyle fark etmesi gerekirse bildirimde bulunmalıdır. Eğer yüklenici hatayı fark etmezse ve fark etmesi de gerekmiyorsa, uzmanlığa dayalı hatalı talimattan kaynaklanan ayıptan bildirim yapmasa dahi sorumlu tutulmaz.

5. Hukuki Sonuçlar

5.1. Ayıbın Tamamen İş Sahibinden Kaynaklanması

Ayıbın, yüklenicinin bir katkısı olmaksızın, tamamen iş sahibine yüklenebilen bir nedenden kaynaklandığı ve yüklenicinin bildirim yükümlülüğünü (gerekliyse) yerine getirdiği durumlarda:

İş Sahibinin Hakları Sona Erer: İş sahibi, TBK m.475’te sayılan ayıptan doğan seçimlik haklarını (sözleşmeden dönme, bedelden indirim, onarım isteme) ve olası tazminat taleplerini kullanamaz.
Yüklenici Tam Bedele Hak Kazanır: İnşaat, sözleşmeye uygun ifa edilmiş sayılır ve iş sahibi ayıplı olmasına rağmen kararlaştırılan bedelin tamamını ödemekle yükümlü olur.
İspat Yükü: Ayıbın iş sahibinden kaynaklandığını, kendisinin bildirim yükümlülüğünü yerine getirdiğini veya bildirimin gerekli olmadığını ispat etme yükümlülüğü yükleniciye aittir.

5.2. Ayıbın Kısmen İş Sahibinden Kaynaklanması (Müşterek Sorumluluk)

İnşaattaki ayıbın meydana gelmesinde hem iş sahibinin (örneğin hatalı talimatı) hem de yüklenicinin (örneğin özen eksikliği) katkısı varsa, TBK m.476’nın “tüm hakları sona erer” şeklindeki mutlak sonucu uygulanmaz. Bu durumda müşterek sorumluluk esasları devreye girer.

Sorumluluğun Paylaşımı: Hâkim, her bir tarafın ayıbın ortaya çıkmasındaki katkısının ağırlığını değerlendirir.
Hakların Sınırlandırılması: Yüklenicinin sorumluluğu, iş sahibinin katkısı oranında azaltılır. Bu ilke, iş sahibinin ayıptan doğan haklarına kıyasen uygulanır:
- Tazminat: Hâkim, TBK m.52/f.1 uyarınca tazminat miktarında indirim yapabilir.
- Bedelden İndirim: Talep edilen indirim tutarı, iş sahibinin katkısı dikkate alınarak azaltılabilir.
- Ayıbın Giderilmesi: İş sahibi, onarım masraflarının bir kısmına katlanmak durumunda kalabilir.
- Sözleşmeden Dönme: İş sahibinin kısmi sorumluluğu, dönme hakkının kullanılmasının hakkaniyete aykırı olduğuna karar verilmesi için bir gerekçe oluşturabilir.

YARGITAY KARARLARI

YARGITAY 6. HUKUK DAİRESİ E. 2023/2885 K. 2024/5158 T. 25.12.2024 • İTİRAZIN İPTALİ İLE İCRA İNKAR TAZMİNATI İSTEMİ ( İş Sahibinin Talimatında Israr Etmesi ile Ayıplı Betona Uygulama Yaptığını İspatlayamadığı/Bu Durumda Ortaya Çıkan Ayıp Eserin Yapıldığı Yerin Ayıplı Olmasından Doğduğu – Ayıbın Varlığı Davacı Uygulamasından Kaynaklanmasa da Davacı Uyarı Görevini Yerine Getirmediği İçin Meydana Çıkan Ayıp Nedeniyle Sorumlu Olduğu ve Yapılan İşin Ortaya Çıkan Ayıba Rağmen Eserin Reddini Gerektirecek Nitelikte Olmadığı da Anlaşılmış Olup Bu Durumda Davacının Bedel Tenzili İsteyebileceğinin Kabulü Gerektiği ) • ESER SÖZLEŞMESİ ( Davacı İşi Tekniğine Uygun Olarak Yapmış Olsa Bile İşin Uygulandığı Yerin Ayıplı Olması Nedeniyle Eserin Yapılmasından Beklenen Amaç Tam Olarak Gerçekleşmeyecek ise TBK 472/3 Madde Hükmüne Göre Yüklenicinin İş Sahibini Uyarması Gerekmekte Olup Davacı Yüklenici Davalı İş Sahibini Uyardığını Ancak İş Sahibinin Talimatında Israr Etmesi ile Ayıplı Betona Uygulama Yaptığını İspatlayamadığının Gözetilmesi Gerektiği ) • İŞSAHİBİNİN SEÇİMLİK HAKKI ( İstinaf Mahkemesi Hukuk Dairesi’nce İstinaf Başvurusunun Esastan Kabulüyle Yerel Mahkeme Kararının Kaldırılmasına Yeniden Esas Hakkında Davanın Kısmen Kabulüne İcra İnkar Tazminatı Talebinin Reddine Karar Verilmiş ise de Bilirkişi Raporunda Davacı Yüklenicinin Yaptığı Eserin 6098 SK Md.475/1 Gereğince Reddedilemeyecek Düzeyde Olduğunun Tespiti Yapıldığından TBK 472/3 ve 475/3 Madde Hükümleri Gereğince Bedelden Makul Düzeyde Bir İndirim Yapılarak Karar Verilmesi Gerekirken Karar Verilmesinin Hatalı Olduğu )

6098/m.476/1 ÖZET : Dava Hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda verilen hizmetin ayıplı olmadığı eserin reddini gerektirecek nitelikte olmadığı enjeksiyon uygulaması sonrasında görülen çatlakların ve su sızıntıları sebebinin binanın oturmasına bağlı olabileceği gibi, betonun tekniğine uygun biçimde dökülmemiş olmasından ve de perde demir donatısı ve montaj işçiliğinin yetersizliğinden kaynaklanmış olabileceği belirtilmiştir. Davacı işi tekniğine uygun olarak yapmış olsa bile işin uygulandığı yerin ayıplı olması nedeniyle eserin yapılmasından beklenen amaç tam olarak gerçekleşmeyecek ise TBK 472/3 madde hükmüne göre yüklenicinin iş sahibini uyarması gerekmekte olup davacı yüklenici davalı iş sahibini uyardığını, ancak iş sahibinin talimatında ısrar etmesi ile ayıplı betona uygulama yaptığını ispatlayamamıştır. Bu durumda ortaya çıkan ayıp, eserin yapıldığı yerin ayıplı olmasından doğmuştur. Ayıbın varlığı davacı uygulamasından kaynaklanmasa da davacı uyarı görevini yerine getirmediği için meydana çıkan ayıp nedeniyle sorumludur. Yapılan işin ortaya çıkan ayıba rağmen eserin reddini gerektirecek nitelikte olmadığı da anlaşılmış olup bu durumda davacının bedel tenzili isteyebileceğinin kabulü gerekir.

Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesi’nce istinaf başvurusunun esastan kabulüyle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden esas hakkında davanın kısmen kabulüne, icra inkar tazminatı talebinin reddine karar verilmiş ise de; 01.07.2019 tarihli bilirkişi raporunda davacı yüklenicinin yaptığı eserin 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 475/1. maddesi gereğince reddedilemeyecek düzeyde olduğunun tespiti yapıldığından, TBK 472/3 ve 475/3 madde hükümleri gereğince bedelden makul düzeyde bir indirim yapılarak karar verilmesi gerekirken karar verilmesi doğru olmamış, kararın davalı yararına bozulması gerekmiştir.

YARGITAY 15. HUKUK DAİRESİ E. 2018/4893 K. 2019/129 T. 14.1.2019 • ESER SÖZLEŞMESİNDEN KAYNAKLANAN ALACAK ( Davalı Karşı Davacı Kendisinin Yapacağı İmalâtlarda İş Sahibinin Yaptığı Dolguların Hatalı Olması Nedeniyle Sonradan Oluşabilecek Hasarlar İle İlgili Uyarı Görevini Yerine Getirdiğini Kanıtlayamadığından Bilirkişilerden Alınacak Ek Rapor İle Davacı Karşı Davalının Uğradığı Zararın Tespit Ettirilip Taleple Bağlı Kalınarak Hüküm Altına Alınması Gereği ) • HATALI İMALAT ( Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Alacak – Davalı Karşı Davacı Kendisinin Yapacağı İmalâtlarda İş Sahibinin Yaptığı Dolguların Hatalı Olması Nedeniyle Sonradan Oluşabilecek Hasarlar İle İlgili Uyarı Görevini Yerine Getirdiğini Kanıtlayamadığı/Bilirkişilerden Alınacak Ek Rapor İle Davacı Karşı Davalının Uğradığı Zararın Tespit Ettirilip Taleple Bağlı Kalınarak Hüküm Altına Alınacağı ) • GENEL İHBAR YÜKÜMLÜLÜĞÜ ( Eser Sözleşmesi – Sözleşme ve Ekleri İle Proje ve Teknik Resimlere Aykırı Olarak İmalât Yapılmış Olması Halinde İmâlatın Bu Şekilde Yapılması İş Sahibi Tarafından Talep Edilmiş Olsa Dahi Yüklenici İş Sahibine Karşı Genel İhbar Yükümlülüğünü Yerine Getirmemişse Doğacak Sonuçlardan Kurtulamayacağı/İş Sahibinin Talimatının Yerine Getirilmesi Halinde Eserin Fen ve Sanat Kuralları İle Tekniğine ve İş Sahibinin Ondan Beklediği Amaca Uygun Olarak Tamamlanamayacağının İş Sahibine İhbarı Anlamına Gelen Genel İhbar Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesine Karşılık İş Sahibinin Talimatında Israr Etmesi Halinde Yüklenicinin Sorumluluğundan Söz Edilemeyeceği ) 6098/m.472/3,476/3

ÖZET : Asıl ve karşı dava, eser sözleşmesinden kaynaklanan alacak talebine ilişkindir.

Hükme esas alınan bilirkişi raporunda inşaat alanında stablize dolgu malzemesinin sıkıştırılması işinin davacı iş sahibi tarafından yapıldığı, bu imalâtın iyi yapılmaması nedeniyle sonradan ortaya çıkan ayıplardan davalı-karşı davacı yüklenicinin sorumlu tutulamayacağı belirtilmiş, mahkemece bu görüş benimsenerek hüküm kurulmuş ise de davalı-karşı davacı kendisinin yapacağı imalâtlarda, iş sahibinin yaptığı dolguların hatalı olması nedeniyle sonradan oluşabilecek hasarlar ile ilgili uyarı görevini yerine getirdiğini kanıtlayamadığından bilirkişilerden alınacak ek rapor ile bu nedenle davacı-karşı davalının uğradığı zararın tespit ettirilip taleple bağlı kalınarak hüküm altına alınması gerekirken hatalı hukuki yorum ile asıl davanın reddine karar verilmesi doğru olmamış bozulması gerekmiştir.

YARGITAY 23. HUKUK DAİRESİ E. 2017/763 K. 2018/5311 T. 15.11.2018 • AYIPLI İŞLER BEDELİ ( Taraflar Arasındaki Sözleşmeye Göre A Blokta Yükleniciye Ait Bağımsız Bölümlerin Bulunduğu Gizli Ayıp Olarak Tespit Edilen Kalemlerin Bina Ortak Alanlarına İlişkin Olduğu Anlaşılmakla Her Paydaşın Ortak Alanlarda Payı Bulunduğundan Bu Yerler Üzerindeki Eksik ve Ayıplı İşler Bedelinden En Fazla Sözleşmedeki Paylaşım Oranına İsabet Eden Miktar Kadar Talepte Bulunabileceği ) • ARSA PAYI KARŞILIĞI İNŞAAT SÖZLEŞMESİ ( Her Paydaşın Ortak Alanlarda Payı Bulunduğundan Bu Yerler Üzerindeki Eksik ve Ayıplı İşler Bedelinden En Fazla Sözleşmedeki Paylaşım Oranına İsabet Eden Miktar Kadar Talepte Bulunabileceği ) • BİNANIN ORTAK ALANLARINDAKİ EKSİK VE AYIPLI İŞLER ( Bilirkişi Raporunda Belirlenen Giderim Bedelinden Sözleşmede Kararlaştırılan Paylaşım Oranında Hesaplanan Kısmının Tahsiline Hükmedilmesi Gerekirken Ortak Yerlerdeki Eksik ve Ayıplı İmalatların Giderilme Bedelinin Tamamından Davalı Yüklenicinin Sorumlu Tutulması Doğru Olmadığı ) • GEÇ TESLİM KİRA TAZMİNATI ( Bilirkişi Raporunda Abonelik Kayıtlarına ve Belediye İş Bitirme Tutanağına Göre Geç Teslim Kira Tazminatı Ayrı Ayrı Hesaplandığı – Mahkemece Yüklenicinin Daha Evvel Teslimi İspat Edemediği Gerekçesiyle Belediye İş Bitirme Tutanağının Esas Alındığını Belirtilmiş İse de Abonelik Kayıtları Teslime Karine Olduğuna Göre Yanılgılı Gerekçe İle Yazılı Şekilde Hüküm Kurulmasında İsabet Görülmediği )

6098/m.470,474,476,477 ÖZET : Taraflar arasındaki sözleşmeye göre A Blokta yükleniciye ait bağımsız bölümlerin bulunduğu, gizli ayıp olarak tespit edilen kalemlerin bina ortak alanlarına ilişkin olduğu anlaşılmakla, her paydaşın ortak alanlarda payı bulunduğundan, bu yerler üzerindeki eksik ve ayıplı işler bedelinden en fazla sözleşmedeki paylaşım oranına isabet eden miktar kadar talepte bulunabileceği gözetilmelidir. Bu itibarla, mahkemece arsa sahiplerine ait dairelerin bulunduğu A Blokta yükleniciye ait dairelerin de bulunduğu gözetilerek binanın ortak alanlarındaki eksik ve ayıplı işlerin bilirkişi raporunda belirlenen giderim bedelinden, sözleşmede kararlaştırılan paylaşım oranında hesaplanan kısmının tahsiline hükmedilmesi gerekirken ortak yerlerdeki eksik ve ayıplı imalatların giderilme bedelinin tamamından davalı yüklenicinin sorumlu tutulması doğru olmamıştır.

Birleşen davada davalı vekilinin temyizi bakımından Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde arsa sahibine ait bağımsız bölümlerin teslim edildiğinin ispat külfeti yüklenicidedir. Davalı yüklenici, işi daha önce teslim ettiğini savunarak gecikme tazminatı talep edilen bağımsız bölümlerin elektrik, su, doğalgaz abonelik kayıtlarına dayanmış, mahkemece, bu savunma doğrultusunda, ilgili kurumlardan sorularak, bağımsız bölümlerin elektrik ve su aboneliklerinin kuruluş tarihleri talep edilmiştir. Bilirkişi raporunda abonelik kayıtlarına ve belediye iş bitirme tutanağına göre geç teslim kira tazminatı ayrı ayrı hesaplanmış olduğu, mahkemece yüklenicinin daha evvel teslimi ispat edemediği gerekçesiyle belediye iş bitirme tutanağının esas alındığını belirtilmiş ise de abonelik kayıtları teslime karine olduğuna göre yanılgılı gerekçe ile yazılı şekilde hüküm kurulmasında isabet görülmemiştir.

YARGITAY 13. HUKUK DAİRESİ E. 2015/42976 K. 2018/5835 T. 15.5.2018 • GAYRİMENKULÜN AYIPLI İFASI İÇİN HARCANAN BEDELİN TAHSİLİ İSTEMİ ( Mahkemece Keşif Yapılarak Davacı Tarafından Yapılan İmalatların Tespiti İle Ücretsiz Onarım Bedelinin Belirlenmesi Gerektiği ) • BİLİRKİŞİ RAPORU ALINMASI ( Mahkemece Keşif Yapılarak Davacı Tarafından Yapılan İmalatların Tespiti İle Ücretsiz Onarım Bedelinin Belirleneceği – Mahkemece Uzman Bilirkişilerden Rapor Alınarak Karar Verilmesi Gerekirken Yetersiz Rapora Dayalı Karar Verilmesinin İsabetsiz Olduğu/Gayrimenkulün Ayıplı İfası İçin Harcanan Bedelin Tahsili İstemi ) • KEŞİF ( Gayrimenkulün Ayıplı İfası İçin Harcanan Bedelin Tahsili İstemi – Mahkemece Keşif Yapılarak Davacı Tarafından Yapılan İmalatların Tespiti İle Ücretsiz Onarım Bedelinin Belirlenmesi Gerektiği ) 6098/m.476

ÖZET : Dava; gayrimenkulün ayıplı ifası için harcanan bedelin tahsili istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın 40.000,00 TL yönünden kısmen kabulüne karar verilmiş ise de; keşif yapılarak davacı tarafından yapılan imalatların tespiti ile ücretsiz onarım bedeli belirlenmesi gerekmektedir. Bu durumda verilen karar eksik incelemeye dayalı olup varılan sonuç hatalıdır. Mahkemece, tarafların tüm iddia ve savunmalarını karşılar şekilde taraf, mahkeme ve Yargıtay denetimine elverişli konusunda uzman bilirkişilerden rapor alınarak hasıl olacak sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken, yetersiz rapora dayalı olarak eksik inceleme sonucu verilen karar usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir.

YARGITAY 15. HUKUK DAİRESİ E. 2016/1878 K. 2016/3355 T. 13.6.2016 • ESER SÖZLEŞMESİNDEN KAYNAKLANAN ALACAK TALEBİ ( İmalatların Davacıdan Önce Başka Bir Yükleniciye İhale Edildiği/Önceki Yüklenici Tarafından Yapılan İmalatların Kusurlarının Davacı Tarafından Tespit Edilerek İdareye Bildirildiği – İdarenin Sessiz Kalmasının İşe Devam Olarak Kabul Edilemeyeceği/Kusur ) • YENİ YÜKLENİCİNİN İMALATLARA DEVAM ETMESİNDE KUSURLU OLUP OLMADIĞININ TESPİTİ ( Önceki Yüklenicinin İmalatlarının Kusurlu Olduğu/Yeni Yüklenici Tarafından Bu Durumun İdareye Bildirildiği/Ancak İdarenin Sessiz Kaldığı – İdarenin Sessiz Kalmasının Yeni Yükleniciye İşe Devam Etmesi Anlamı Taşımadığının Kabulü ) • ÖNCEKİ YÜKLENİCİNİN İMALATININ KUSURLU OLDUĞUNUN İDAREYE BİLDİRİLDİĞİ ( İdarenin Sessiz Kalmasının Zımni İşe Devam Talimatı Olarak Kabul Edilemeyeceği – Yerel Mahkemece Davacının Uyarı Yazılarına Davalı İş Sahibinin İşe Devam Konusunda Açık Talimatı Bulunup Bulunmadığının Araştırılması Gerektiği ) • KİK TARAFINDAN İHALENİN İPTAL EDİLMESİ ( Önceki Yüklenicinin İmalatı Bulunduğu/Ancak İmalatın Kusurlu Olduğunun Tespit Edildiği ve Davacı Yeni Yüklenici Tarafından Bu Durum İdareye Bildirildiği – İdarenin Sessiz Kalmasının Davacı Yüklenicinin Zımni Olarak İşe Devam Etmesi Anlamı Taşımadığı/Alacak Talebi ) • İDARENİN AÇIK TALİMATI BULUNMASI GEREĞİ ( Talimatın Bulunmadığının Anlaşılması Halinde Bu Durumun Yüklenicinin İşi Fen ve Sanata Uygun Yapma Sorumluluğunu Ortadan Kaldırmayacağından Yeni Bir Bilirkişi Raporu ile Önceki Yüklenicinin Yaptığı İmalâtlar Üzerine Davacının Yaptığı İmalâtın Kabul Edilebilir Olup Olmadığının Saptanması Gereği )

6098/m. 472/3, 476 ÖZET : Dava, eser sözleşmesinden kaynaklanan alacak talebine ilişkinir.Uyuşmazlıkta çözümlenmesi gereken sorun yüklenicinin kendisinden önceki yüklenici tarafından yapılan imalâtların tekniğine uygun yapılmamış olması buna rağmen imalâtlara devam etmesi halinde kusurlu sayılıp sayılmayacağı noktasındadır. Davacının tamamlamayı üstlendiği imalâtın yapımına daha önce başka bir yüklenici tarafından başlandığı, ilk yüklenicinin yaptığı kısımlarda ayıp bulunduğu ihtilâfsızdır. Davacı bu durumu davalıya bildirdiğini, davalı tarafından kendisine cevap verilmemiş olmasının zımni olarak işe devam talimatı sayılacağını iddia etmekte ise de yukarda açıklandığı gibi iş sahibinin işe devam konusunda zımni talimatı bulunduğunu kabul etmek mümkün değildir.Mahkemece öncelikle yüklenicinin uyarı yazılarına davalı iş sahibinin işe devam konusunda açık talimatının bulunup bulunmadığının araştırılması, talimatın bulunmadığının anlaşılması halinde bu durumun yüklenicinin işi fen ve sanata uygun yapma sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağından yeni bir bilirkişi heyetinden alınacak rapor ile önceki yüklenicinin yaptığı imalâtlar üzerine davacının yaptığı imalâtın kabul edilebilir olup olmadığının saptanıp sonucuna göre karar verilmesi, talimatın bulunduğunun anlaşılması halinde ise davalı idarenin ilk rapora itirazlarınında cevaplandırılmak suretiyle davacı alacağının hesaplanıp sonucuna göre karar verilmesi gerekir.

YARGITAY 15. HUKUK DAİRESİ E. 2016/194 K. 2017/487 T. 7.2.2017 • ESER SÖZLEŞMESİNDEN KAYNAKLANAN ALACAK (İşinin Uzmanı Olan Davalının Yapılacak İlavenin Diğer Kısımlara Uyumlu Olup Olmayacağını Bilmesi Gerekmekte Olup Aksi Bir Durum Varsa Bunu Davacıya Bildirmesi Gerektiği) • EK İMALAT (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Alacak – Davacının Ek Tel İmalâtı İle İlgili Sözleşmeden Amaçladığı Husus Yapılacak İlavenin Diğer Kısımlara Uygun Olacak Şekilde Tamamlanmasının Sağlanması Olup Davalı da Yapacağı Ek İmalâtını Davacının Amacına Uygun Tamamlamak Zorunda Olduğu) • BİLİRKİŞİ RAPORU (Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Alacak – Tespit Dosyasında Alınan Bilirkişi Raporunda İlave Kısımlardaki Tellerin Örgü Hatalarının Bulunduğu ve İyi Gerilmediğinin Saptandığı/Bilirkişilerden Alınacak Ek Rapor İle Davacının Zararını Giderildiği Tarih İtibariyle Değerinin Hesaplattırılıp Sonucuna Göre Karar Verilmesi Gerektiği) 6098/m.470,472/3,476 ÖZET : Dava, eser sözleşmesinden kaynaklanan alacak talebine ilişkindir. Somut olayda davacı ile davalı arasında tel örgülerin yapımı konusunda 18.03.2013 tarihli siparişe göre sözleşmenin kurulduğu, davalının buna göre tel montajını yaptığı, ancak davacının kendisinin yapacağı bir kısım direk yüksekliklerini hatalı yapması tel örgü yüksekliğinde de eksiklik oluştuğu bu nedenle taraflar arasında bu kez 01.06.2013 tarihli teklif mektubuna göre kalan kısım tel örgü montajının yapılması için yeni sözleşmenin kurulduğu anlaşılmaktadır. Nitekim tel örgüler yapılmış ancak dava dışı iş sahibi idare tarafından ayıplı olduğu gerekçesiyle kabul edilmemiştir. Sorun bu aşamada hangi tarafın kusurlu kabul edileceği konusundadır. Davacının ek tel imalâtı ile ilgili sözleşmeden amaçladığı husus yapılacak ilavenin diğer kısımlara uygun olacak şekilde tamamlanmasının sağlanması olup davalı da yapacağı ek imalâtını davacının amacına uygun tamamlamak zorundadır. Yukarıda açıklandığı gibi işinin uzmanı olan davalının yapılacak ilavenin diğer kısımlara uyumlu olup olmayacağını bilmesi gerekmekte olup aksi bir durum varsa bunu davacıya bildirmesi gerekmektedir. Mahkemenin kabulünün aksine 01.06.2013 tarihli teklif mektubunun alt kısmında yazılı bulunan “… hatalı yapılan demir (yüksek) yapıldığından kaynaklanmaktadır” yazısı bir durum tespiti olup uyarı niteliğinde değildir. Kaldı ki tespit dosyasında alınan bilirkişi raporunda ilave kısımlardaki tellerin örgü hatalarının bulunduğu, iyi gerilmediğinin saptandığı anlaşılmaktadır. Açıklanan bu gerekçeye göre mahkemece bilirkişilerden alınacak ek rapor ile davacının zararını giderildiği tarih itibariyle değerinin hesaplattırılıp sonucuna göre karar verilmesi gerekir.

BURSA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 7. HUKUK DAİRESİ E. 2019/1974 K. 2021/1440 T. 5.10.2021 • İTİRAZIN İPTALİ ( Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan – Mahkemece Tespit Dosyası Dosya İçine Getirtilip Davalının İtirazının Süresinde Olup Olmadığı Belirlenmediği Gibi Delil Olarak Dosyaya Sunulan ve Davacı Tarafın İmzası da Bulunan Teknik Servis Formunda Nitelikleri Ayrıntılı Olarak Gösterilen Malzemelerin Sözleşmeye Uygun Olup Olmadığı Sözleşme Kapsamında Olmadığı Sabit Olan ve Takılan Kameraların Yalıtım ve Korumasından Davalının Sorumluluğunun Bulunup Bulunmadığının Değerlendirilmediği ) • ESER SÖZLEŞMESİNDEN KAYNAKLANAN AYIPLI VE EKSİK İŞ BEDELİNİN TAHSİLİ ( İşin Başında Havadan Geçirilmesi Kararlaştırılan Kabloların Davacının İsteği Üzerine Yer Altına Alınması İşlemi Nedeniyle Kazı İşlemini Yapıp Kabloları Kapatan Davacının Sorumluluğunun Ne Şekilde Olduğu Değerlendirilmediği Ayıp ve Eksik İş Bedeline İlişkin Davalının Bedele Yönelik İtirazlarını Karşılayacak Şekilde Bilirkişilerden Ek Rapor Alınmadan Hüküm Kurulmasının Doğru Olmadığı ) • AYIP İHBARI ( Ayıplı ve Eksik İş Bedeli – Dava Konusu Yapılan 4 Kalem İşin Ayıplı Olup Olmadığının Davalının Dayandığı Teknik Servis Formları İle Birlikte Değerlendirilip Ayıplı İş Yapıldığının Belirlenmesi Halinde Ayıbın Niteliğine Göre Davalının Ayıp Bildirim Süresinin Zamanaşımına Uğradığına İlişkin Savunması Sözleşmede Düzenlenen Garanti Süresi İle Birlikte Gözetilip Ayıplı İş Bulunması Halinde Bu Ayıpların Niteliği ve Kesik İş Varsa Bunların Neler Olduğu ve Bedelleri Hesaplanıp Tarafların Sorumlulukları da Değerlendirilerek Karar Verileceği ) 2004/m.67 6098/m.476

ÖZET : Dava, eser sözleşmesinden kaynaklanan ayıplı ve eksik iş bedelinin tahsili amacıyla başlatılan icra takibine itirazın İİK’nun 67.maddesi gereğince iptali istemine ilişkindir.

Mahkemece tespit dosyası dosya içine getirtilip davalının itirazının süresinde olup olmadığı belirlenmediği gibi delil olarak dosyaya sunulan ve davacı tarafın imzası da bulunan teknik servis formunda nitelikleri ayrıntılı olarak gösterilen malzemelerin sözleşmeye uygun olup olmadığı, sözleşme kapsamında olmadığı sabit olan ve 22/12/2015 tarihinde takılan kameraların yalıtım ve korumasından davalının sorumluluğunun bulunup bulunmadığı değerlendirilmediği gibi tanık beyanlarında da açıklandığı üzere işin başında havadan geçirilmesi kararlaştırılan kabloların davacının isteği üzerine yer altına alınması işlemi nedeniyle kazı işlemini yapıp kabloları kapatan davacının sorumluluğunun ne şekilde olduğu değerlendirilmemiş, ayıp ve eksik iş bedeline ilişkin davalının bedele yönelik itirazlarını karşılayacak şekilde bilirkişilerden ek rapor da alınmamıştır. Davalı tarafından itiraz edilmesine rağmen tespit raporunda eksik iş bedeli olarak gösterilen 10.385,00.- TL tutarın piyasa rayiçlerine uygun olduğunu belirten bilirkişi raporu ve ek raporuna dayanılarak hüküm kurulması da doğru olmamıştır.

Öncelikle tespit dosyası dosya içine getirtilip gerektiğinde mahallinde yeniden keşif yapılarak davalının dosya kapsamındaki savunmaları ve raporlara itirazları doğrultusunda dava konusu yapılan 4 kalem işin ayıplı olup olmadığının davalının dayandığı teknik servis formları ile birlikte değerlendirilip ayıplı iş yapıldığının belirlenmesi halinde ayıbın niteliğine göre davalının ayıp bildirim süresinin zamanaşımına uğradığına ilişkin savunması sözleşmede düzenlenen garanti süresi ile birlikte gözetilip ayıplı iş bulunması halinde bu ayıpların niteliği ve kesik iş varsa bunların neler olduğu ve bedelleri hesaplanıp tarafların sorumlulukları da değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekir.

ANKARA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 31. HUKUK DAİRESİ E. 2024/8 K. 2025/212 T. 4.3.2025 • ESER SÖZLEŞMESİNDEN KAYNAKLANAN ALACAK İSTEMİ ( Mahkemece Olayda Taraflar Arasındaki Sözleşmede Yapım İşleri Genel Şartnamesi Sözleşme Eki Olarak Sayılmış ve 4735 Sayılı Kanuna Atıf Yapılmış Olup Ayıbın Türü Niteliği Seçimlik Haklar Tartışılmadan Sonuca Gidilmesinin Hatalı Olduğu ) • KEŞİF ( Mahkemece Konunun Önemi ve Yaygın Bir İş Sahası Olmaması Nedeniyle Bir Bölge Bilirkişilik Listesi ile Sınırlı Olmaksızın Gerekiyorsa Listeler Dışında da Görevlendirme Yaparak HMK’nın 266 vd Maddelerine Göre Konusunda Uzman Teknik Bilirkişilerden Yeni Bir Heyet Oluşturulması Heyete Kamu İhalelerinde Uzman Eski Sayıştay Denetçisi ve veya Hesap Bilirkişisinin de Eklenmesi Gerekiyorsa ve Mümkünse Mahallinde Su Altında Uzman Ekiple Keşif Yapılması Gerektiği ) • AYIP TÜRÜNÜN TESPİTİ ( Davacı Tarafça İleri Sürülen Hususların Ayıp ya da Eksik İş Olup Olmadığının Ayıpsa Açık mı Yoksa Gizli mi Olup Olmadığının Kabule İcbar Edilebilecek Nitelikte Olup Olmadığının Belirlenmesi Yapım İşleri Genel Şartnamesi Sözleşme Eki Olduğundan Sözleşme Tarihindeki Şartnamenin Dosyaya Kazandırılması ve Şartname Hükümlerine Göre İşin Fen ve Sanat Kurallarına Uygun Yapılıp Yapılmadığının Tespit Edilmesi Yapılacak Tespitlere Göre Zamanaşımının Tartışılması Boru Hattının Üzerinin Sözleşme ve Eklerine Göre Kapatılmasının Zorunlu Olup Olmadığının Tartışılması Zorunluluğu ) • ÖZEL İHBAR YÜKÜMLÜLÜĞÜ ( Mahkemece Boru Hattının Üzerinin Sözleşme ve Eklerine Göre Kapatılmasının Zorunlu Olup Olmadığının Tartışılması Sözleşmede Yer Almıyorsa İşin Özelliğine Göre Yüklenicinin Yapım İşleri Genel Şartnamesi’ne Göre Özel İhbar Yükümlülüğü ve TBK Hükümlerine Göre Genel İhbar Yükümlülüğü Bulunup Bulunmadığının Tartışılması Ayıp veya Eksikliğin Giderilmesinin Piyasa Rayicinin Yabancı Para Olması Halinde Ayıp Veya Eksikliğin Giderilmesi Gerektiği Tarihin Belirlenerek Bu Tarih İtibariyle Türk Lirasına Çevrilmesi Bu Şekilde Ulaşılacak Sonuca Göre Karar Verilmesi Gerektiği ) 6098/m.474,475,476,478

ÖZET : Dava, Eser Sözleşmesinden kaynaklanan alacak istemine ilişkindir.

Somut olayda taraflar arasındaki sözleşmede Yapım İşleri Genel Şartnamesi sözleşme eki olarak sayılmış ve 4735 Sayılı kanuna atıf yapılmış olup ayıbın türü, niteliği, seçimlik haklar tartışılmadan sonuca gidilmesi doğru görülmemiştir.

O halde Mahkemece yapılacak işlem; konunun önemi ve yaygın bir iş sahası olmaması nedeniyle bir bölge bilirkişilik listesi ile sınırlı olmaksızın gerekiyorsa listeler dışında da görevlendirme yaparak HMK’nın 266 ve devamı maddelerine göre konusunda uzman teknik bilirkişilerden yeni bir heyet oluşturulması, heyete kamu ihalelerinde uzman eski Sayıştay denetçisi ve/veya hesap bilirkişisinin de eklenmesi, gerekiyorsa ve mümkünse mahallinde su altında uzman ekiple keşif yapılması; davacı tarafça ileri sürülen hususların ayıp ya da eksik iş olup olmadığının, ayıpsa açık mı yoksa gizli mi olup olmadığının, kabule icbar edilebilecek nitelikte olup olmadığının belirlenmesi, Yapım İşleri Genel Şartnamesi sözleşme eki olduğundan sözleşme tarihindeki Şartnamenin dosyaya kazandırılması ve şartname hükümlerine göre işin fen ve sanat kurallarına uygun yapılıp yapılmadığının tespit edilmesi; yapılacak tespitlere göre zamanaşımının tartışılması, dava konusu boru hattının üzerinin sözleşme ve eklerine göre kapatılmasının zorunlu olup olmadığının tartışılması; sözleşmede yer almıyorsa işin özelliğine göre yüklenicinin Yapım İşleri Genel Şartnamesi’ne göre özel ihbar yükümlülüğü ve Türk Borçlar Kanunu hükümlerine göre genel ihbar yükümlülüğü bulunup bulunmadığının tartışılması, kabule göre ayıp veya eksikliğin giderilmesinin piyasa rayicinin yabancı para olması halinde ayıp veya eksikliğin giderilmesi gerektiği tarihin belirlenerek bu tarih itibariyle Türk lirasına çevrilmesi, bu şekilde ulaşılacak sonuca göre karar verilmesinden ibaret olacaktır.