ZİMMET SUÇU (TCK 247)
MADDE METNİ
(1) Görevi nedeniyle zilyedliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçiren kamu görevlisi, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(3) Zimmet suçunun, malın geçici bir süre kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilebilir.
Madde Gerekçesi
Kamu görevlisi, bu görevi dolayısıyla zilyetliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu mallar üzerinde ancak görevinin gerektirdiği şekilde tasarrufta bulunabilir. Madde metninde, kamu görevlisinin bu mallar üzerinde görevinin gerekleriyle bağdaşmayan bir surette tasarrufta bulunması, bu malları kendisinin veya başkasının zimmetine geçirmesi suç olarak tanımlanmıştır.
Zimmet suçunun konusu, taşınır veya taşınmaz maldır. Bu malın zilyetliğinin kamu görevlisine devredilmiş olması veya kamu görevlisinin bu mal üzerinde koruma ve gözetim yükümlülüğünün bulunması gerekir. Bu malın mülkiyetinin devlete, herhangi bir kamu kurumuna ya da herhangi bir kişiye ait olması arasında fark bulunmamaktadır.
Zimmet suçunun oluşabilmesi için, suç konusu malın zimmete geçirilmesi gerekir. Zimmete geçirme, suç konusu mal üzerinde malikmiş gibi tasarrufta bulunmayı ifade eder. Bu tasarruflar, suç konusu şeyin mal edinilmesi, amacı dışında kullanılması, tüketilmesi şeklinde olabileceği gibi, bir başkasına satılması, verilmesi şeklinde de gerçekleşebilir. Zimmete geçirme olgusu, icraî bir davranışla gerçekleşebileceği gibi, ihmalî bir davranışla da gerçekleştirilebilir. Zimmet suçunun oluşabilmesi için, suç konusu malın kamu görevlisinin şahsının veya bir başkasının zimmetine geçirilmiş olması arasında fark bulunmamaktadır.
Zimmet suçunun faili, kamu görevlisidir. Kişinin kamu görevlisi olup olmadığını belirlerken, ifa ettiği görevin niteliği göz önünde bulundurulmak gerekir.
Maddenin ikinci fıkrasında, suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi hâlinde, verilecek cezanın artırılması öngörülmüştür.
Zimmet suçunda, suç konusu mal kamu görevlisinin zilyetliğinde veya koruma ve gözetim sorumluluğunda olduğu için, bunun zimmete geçirilmesi için herhangi bir kişinin aldatılmış olması gerekmez. Burada hile, sadece zimmet olgusunun sonradan anlaşılmasının önüne geçilmek amacıyla gerçekleştirilmektedir. Bu bakımdan, zimmet suçundaki hile, suçun delillerini gizlemeye yönelik bir davranıştır.
Maddenin son fıkrasında, kullanma zimmetine ilişkin hükme yer verilmiştir. Bu hükümde, zimmet suçunun, malın geçici bir süre kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere işlenmesi hâlinde, verilecek cezada indirim yapılması öngörülmüştür.
Suç konusu mal üzerinde malikin bulunabileceği tasarruflarla zimmet olgusu ortaya çıktığına göre; kullanmanın malikin bulunabileceği tasarruf niteliğinde olup olmadığına bakmak gerekir. Bu nedenle, her bir kullanmanın, ilgili somut olayın koşulları göz önünde bulundurularak yapılacak bir değerlendirmeyle, zimmeti oluşturup oluşturmadığının belirlenmesi gerekir. Bu bakımdan, kullanmanın salt belli bir süreyle sınırlı olması, zimmetin oluşumuna engel değildir.
1. Maddi Unsur
1.1. Suçun Konusu ve Konu Üzerindeki Tasarruf Biçimleri
Zimmet suçunun konusu, kamu görevlisine görevi nedeniyle teslim edilen veya onun koruma ve gözetimi altındaki her türlü maldır. “Mal” kavramı, yalnızca para veya kıymetli evrakla sınırlı olmayıp taşınır-taşınmaz, menkul-gayrimenkul, enerji, akaryakıt, elektronik veri çıktısı gibi ekonomik değeri olan her şeyi kapsar. Örneğin; belediye park-bahçeler müdürlüğünde görevli memura bakım için teslim edilen motorlu testerenin satılması, Milli Emlak’a ait taşınır hurdaların usulsüz şekilde ayrılarak hurda piyasasında satılması, köy tüzel kişiliğine ait akaryakıtın traktörlere değil failin özel aracına konulması “konu” bakımından herhangi bir tartışma yaratmaz. Kimi içtihatlarda, kamu kurumuna ait hizmet binalarının kiraya verilmesi sırasında tahsil edilen depozitonun kayda geçirilmemesi dahi “malvarlığından eksiltme” olarak değerlendirilmiştir.
Mal üzerinde “malik gibi tasarruf” ölçütü, klasik olarak satma, tüketme, rehin verme, bağışlama, başka hesaba aktarma, borç ödemede kullanma, iade etmeme gibi davranışlarla somutlaşır. Failin malı fiziken elinde tutmasına gerek yoktur; örneğin bankada görevli personelin bilgisayar sistemi üzerinden kendi hesabına ya da bir yakın hesabına para transferi yapması yeterlidir. Keza kasa fazlasını tutanakla kapatıp aradaki farkı ertesi gün yerine koyacağını söyleyen veznedarın bu davranışı, “malik gibi tasarruf” niteliğini ortadan kaldırmaz; Yargıtay, iade iradesinin sonraki aşamada gerçekleşmesinin suçu ortadan kaldırmadığını, sadece kullanma zimmeti kapsamında ceza indirimi doğurabileceğini vurgulamaktadır.
1.2. Görev Nedeniyle Zilyetlik / Gözetim İlişkisi
Zimmetin tipik normatif unsurunu, malın failin zilyetliğine görevi sebebiyle geçmiş olması oluşturur. Görevle ilgisiz bir biçimde ele geçirilen malla ilgili fiiller artık hırsızlık, güveni kötüye kullanma veya dolandırıcılık gibi genel hükümlerle karşılanacaktır. Bu nedenle örneğin, bir kamu görevlisinin kurum arşivindeki kıymetli bir tabloyu mesai bitiminde gizlice alması “zimmet” değil, durumuna göre hırsızlık veya nitelikli hırsızlıktır. Buna karşılık, aynı tablo iade edilmek üzere görevlisine zimmet fişiyle teslim edilmişse ve bu kişi tabloyu kişisel ofisine asıp iade etmiyorsa zimmet suçu oluşur.
Teslim şekli önem taşımaz: fiili teslim, zimmet fişi, muhasebe kaydı, elektronik imza ile devredilen yetki, şifre paylaşımı gibi teknik yollarla malın denetiminin verilmesi yeterlidir. Yargıtay, “kurumun muhasebe yetkilisi yardımcısına kasa anahtarının verilmesini” teslim saymıştır.
1.3. Hareket Unsuru: Zimmete Geçirme – Kullanma Zimmeti Ayrımı
TCK m. 247/1’de “zimmete geçirme”, m. 247/3’te ise kullanma zimmeti düzenlenmiştir. Kullanma zimmetinde, failin malı geçici yararlanma amacıyla elinde tuttuğu ve iade etme iradesinin bulunduğu kabul edilir; bu durumda ceza yarıya kadar indirilebilir. Örneğin, belediye tahsildarının gün sonunda kasadan 15.000 TL’yi kısa süreliğine borcunu ödemek için alıp ertesi gün yerine koyması kullanma zimmetidir. Buna karşın aynı fail parayı kredi çekmek yerine daimi olarak kullanıp iade etmeme kararı almışsa basit zimmet söz konusudur.
1.4. Sonuç Unsuru ve Zarar Şartı Tartışması
Zimmette, kişinin malı malvarlığına katmasıyla suç tamamlanır; “zararın fiilen doğması” zorunlu değildir. Doktrin ve uygulama, kamu malının idare malikiyet alanından çıkarılmasını yeterli görür. Ancak Yargıtay’ın bazı kararlarında (özellikle dijital kayıt hilelerinde), kurum bilançosunda açık doğup doğmadığına bakıldığı görülür. Bu yaklaşım, fiili zarar aramamakla beraber, malın “sübjektif olarak tasarrufa konu edilmesini” yeterli görür.
1.5. Nitelikli Hâl – Hileli Davranışlarla Gizleme (m. 247/2)
Failin suçunu gizlemek amacıyla hileli davranışlara başvurması hâlinde ceza yarı oranında artırılır. Hile, sahte evrak düzenlemek, çift defter tutmak, makbuzlarda düşük gösterim yapmak, tahsilatı başka kaleme kaydetmek, bilgisayar kayıtlarını silmek/üstünü örtmek gibi her türlü aktif manipülasyondur. Yargıtay 5. Ceza Dairesi, öğretmenevi müdürünün konaklama ücretlerini kayıtlara işlememesi ve bağış adı altında topladığı paraları zimmetine geçirmesi olayında hile unsurunu kabul etmiş, cezanın artırılması gerektiğini belirtmiştir.
1.6. Değerin Azlığı (TCK m. 249) ve İade
Malın değerinin azlığı zorunlu indirim sebebidir. Uygulamada 500–1000 TL gibi görece küçük tutarlarda dahi mahkemeler TCK m. 249’u uygulamaktadır. Ancak bu indirim, kullanma zimmetindeki indirimle karıştırılmamalıdır; her iki indirim bir arada da uygulanabilir. Zararın fail tarafından soruşturma öncesi iadesi ise TCK m. 248 kapsamındaki etkin pişmanlıkla cezada ayrıca indirim sağlar.
Örnek Olay: Belediye encümen üyesi A., asfalt yapımı için ayrılan bütçeden 20.000 TL’yi şirket hesabına aktarmış, sonrasında sayıştay denetimi başlamadan parayı geri ödemiştir. Mahkeme, m. 247/1’e göre temel cezayı belirledikten sonra m. 248/1 uyarınca 2/3 indirim, ayrıca değerin azlığı şartları gerçekleşmediği için m. 249’u uygulamamıştı.
2. Manevi Unsur (Fail – Mağdur – Hareket/Sonuç)
2.1. Kastın Yapısı: Doğrudan ve Olası Kast
Zimmet suçu sadece kastla işlenebilir. Failin malı kendi malı gibi kullanma veya başkasının yararına tahsis etme bilinci ve iradesi bulunmalıdır. Doğrudan kastta fail, malı malvarlığına kattığını kesin olarak bilir. Olası kastta ise, örneğin yoğun iş yükü altında “akşam sayarım” diyerek kasadaki 3.000 TL’yi geçici olarak kullanmayı göze alan veznedar, iade etmeyeceğini öngörerek hareket ediyorsa olası kasttan söz edilebilir. Yargıtay, zimmette olası kastın da yeterli olduğu görüşündedir; fakat yargılamada kastın belirlenmesinde fiilin işleniş koşulları, failin savunmaları, iade zamanı, hileli davranışlar gibi unsurlar birlikte değerlendirilir.
2.2. Fail: Özgü Suç Niteliği ve Kamu Görevlisi Tanımı
TCK m. 247 özgü suçtur; bu nedenle fail ancak kamu görevlisi olabilir. Kamu görevlisi tanımı TCK m. 6/1-c’ye göre, kamu hizmetinin yürütülmesine atama, seçilme veya herhangi bir suretle sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişidir. Bu tanım Yargıtay’ın birçok kararında geniş yorumlanmıştır: vasi, belediye şirketi çalışanı, öğretmenevi müdürü, kooperatif başkanı gibi kişiler de “kamu görevlisi” sayılabilmektedir. Bankacılık zimmeti (5411 sayılı Kanun m. 160) özel bir düzenleme olup orada fail yalnızca banka mensuplarıdır.
2.3. Mağdur ve Zarar Gören Ayrımı
Zimmet suçunda mağdur, klasik bireysel suçlarda olduğu gibi “belirli kişi” değildir; toplum veya “kamu idaresine duyulan güven” mağdurdur. Ancak zarar gören, çoğu kez ilgili kamu kurumu veya tüzel kişiliktir (belediye, üniversite, kamu bankası vb.). Bu ayrım, uzlaşma ve etkin pişmanlık gibi kurumların uygulanmasında önem taşır; çünkü uzlaşmada mağdurun rızası aranırken (ki burada mağdur toplumdur), etkin pişmanlıkta zarar gören kuruma ödeme yapılması yeterlidir.
2.4. Hareket – Sonuç İlişkisi ve Kastın Tespiti
Hareket ve sonuç çoğu olayda çakışır; fail malı zilyetliğine geçirir ve hemen tasarrufta bulunur. Ancak bilişim sistemleri üzerinden yapılan zimmetlerde (Örn. ATM kasasındaki para ile dijital kayıt arasındaki farkın sahte raporla kapatılması) hareketler parçalıdır. Bu gibi durumlarda kastın tespitinde dijital loglar, kayıt değiştirme tarihleri, görevlendirme yazıları önem kazanır. Yargıtay, failin “iade iradesini” ayırt etmek için ödeme tarihi ile denetimin/incelemenin başlangıç tarihini karşılaştırır. Soruşturma başlamadan önce gönüllü ödeme varsa kastın yoğunluğu daha düşüktür; ancak yine de suç oluşmuştur.
2.5. Somut Karar Örnekleri
- Yargıtay 5. CD, 2014/10049 E., 2017/5627 K.: Sanık, 14.768 TL’yi denetim başlamadan önce iade etmiş; mahkeme 248/1 yerine 248/2 uyguladığı için karar bozulmuştur. Bu olay, failin kastındaki iade iradesinin zamanlamasının sonuç doğurduğunu gösterir.
- Yargıtay 5. CD, 2019/…: Banka şube müdürünün kredi tahsislerinde sahte teminat mektuplarıyla uğradığı zararı gizlemek için muhasebe kayıtlarını değiştirmesi, hileli zimmet kabul edilmiştir.
3. Teşebbüs
3.1. Genel Çerçeve
TCK m. 35’e göre icra hareketlerine başlanıp netice elverişli hareketlerle gerçekleştirilemezse teşebbüs söz konusu olur. Zimmet, tamamlanması için malın failin malvarlığına katılması gereken bir suçtur. Netice gerçekleşmezse teşebbüs gündeme gelir.
3.2. Tipik Teşebbüs Senaryoları
- Veznedarın kasadan para alıp kendi hesabına EFT talimatı vermesi; fakat bankanın şüpheli işlem uyarısıyla transferi engellemesi.
- Belediye saymanının sahte ödeme emri belgesi düzenleyip muhasebe birimine göndermesi; ancak ödeme aşamasında belgedeki imza uyuşmazlığı tespit edilip işlem durdurulması.
- Posta dağıtıcısının PTT hesabından “teslim edilmedi” görünen tebligat ücretlerini zimmetine geçirmek için sistem girişine başlaması, fakat sistemin çökmesi nedeniyle işlemi tamamlayamaması.
Bu tür durumlarda mahkeme failin icra hareketlerine başladığını, fakat neticeyi elinde olmayan nedenlerle gerçekleştiremediğini kabul ederek teşebbüs indirimi uygulayacaktır.
3.3. Kullanma Zimmetinde Teşebbüs Tartışması
Kullanma zimmetinde “yararlanma” gerçekleşmeden suçun tamamlanıp tamamlanmadığı tartışmalıdır. Bir görüşe göre, fail malı kullanmaya başlamadığı sürece teşebbüs söz konusu olabilir; diğer baskın görüşe göre ise malı amacı dışında kısmen kullanmak bile tamamlanma için yeterlidir ve teşebbüs hükümleri uygulanmaz. Yargıtay uygulaması, genellikle kullanma zimmetinde teşebbüs alanını dar tutmakta, kısa süreli kullanımları dahi tamamlanmış suç saymaktadır.
3.4. Etkin Pişmanlık – Teşebbüs İlişkisi
Teşebbüs halinde fail, cezada indirim alacağı için etkin pişmanlığa ayrıca başvurmanın gereksiz olduğu düşünülebilir. Ancak uygulamada mahkemeler, önce teşebbüs indirimi, sonra etkin pişmanlık indirimi yaparak daha fazla lehe sonuç doğurabilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken, indirimin sıralaması ve toplam ceza üzerinden uygulanmasıdır.
3.5. Somut Karar Çözümlemesi
Örneğin Yargıtay 5. CD’nin 2016/xxxx E., 2018/xxxx K. sayılı kararında, ATM sorumlusu memur tarafından girilen haksız transfer talimatı teknik arıza nedeniyle tamamlanamamış; mahkeme teşebbüs hükümlerini uygulamış, zarar olmadığı gerekçesiyle ayrıca etkin pişmanlık hükmünün uygulanmasına gerek görmemiştir. Bu yaklaşım, netice gerçekleşmediğinde zarar tazminine gerek bulunmadığını gösterir.
4. İştirak
4.1. Özgü Suçta İştirakın Yapısı
Zimmet, özgü suç olması nedeniyle müşterek faillik ancak kamu görevlileri arasında mümkündür. Kamu görevlisi olmayan kişiler, azmettiren veya yardım eden sıfatıyla sorumlu tutulabilir. Örneğin, belediye saymanına sistem girişleri konusunda teknik yardım sağlayan dışarıdaki yazılım firması çalışanı, fiilin işlendiğini bilerek sisteme “kayıt silme modülü” eklerse yardım eden sayılır.
4.2. Karar Birliği ve İş Bölümü
İştirak için ortak kast ve eylem birliği aranır. Kamu görevlisi A’nın kasadaki açığı kapatmak için B’den yardım istemesi, B’nin de sahte makbuz düzenlemesi durumunda her iki memur müşterek fail sayılır. Ancak muhasebe servisindeki C sadece B’nin verdiği sahte makbuzu işlemden geçirirken zimmet suçu işlendiğini bilmemekte ise kastı bulunmadığından ceza sorumluluğu doğmaz; bu kişi bakımından TCK m. 30/2 hata hükümleri gündeme gelebilir.
4.3. Suça Katılan Üçüncü Kişilerin Durumu
Kamu görevlisi olmayan kişiler, gerçekleştirdikleri fiile göre azmettirme (TCK m. 38) veya yardım etme (TCK m. 39) kapsamında sorumlu tutulurlar. Örneğin zimmete konu paraları fail adına bankadan çeken, usulsüz fatura düzenleyen veya sahte makbuz sağlayan kişiler bu kapsamda cezalandırılır. Yargıtay, malın paylaşımına katılan üçüncü kişilerin “suçtan elde edilen menfaat” nedeniyle ayrıca suç eşyasının satın alınması (TCK m. 165) suçu kapsamında da değerlendirilebileceğini, fakat normlar yarışında zimmete yardımın öncelikli olduğunu kabul etmektedir.
4.4. Zincirleme Suç – İştirak İlişkisi
Birden fazla tahsilatın farklı tarihlerde zimmete geçirilmesinde zincirleme suç hükümleri (TCK m. 43) uygulanırken, iştirak hükümleri de ayrı ayrı değerlendirilir. Örneğin, A ve B’nin 6 ay boyunca her ayın sonunda kasa fazlasını paylaşmaları durumunda zincirleme zimmet söz konusudur; ancak C sadece üçüncü ayda katılmışsa onun sorumluluğu yalnızca o aya ilişkin olacaktır.
4.5. Somut Yargıtay Uygulaması
- Yargıtay 15. CD, 2018/7549 E., 2020/… K.: Vasi sıfatıyla kardeşine ait taşınmazı satıp bedelini paylaşan sanık ile işlemlerde rol alan emlakçının hukuki durumu; vasinin zimmet suçundan, emlakçının ise yardım eden olarak cezalandırılması gerektiği belirtilmiştir.
- Yargıtay 5. CD, 2021/…: Öğretmenevi müdürü ile muhasebecinin konaklama ücretlerini kayıtlara almaması olayı müşterek faillik kapsamında değerlendirilmiştir.
5. İçtima
5.1. Zimmet ile Evrakta Sahtecilik (TCK m. 204)
Hileli zimmet vakalarında sahte belge düzenlenmesi sıklıkla görülür. Burada iki yaklaşım mevcuttur: (i) Sahte belgenin düzenlenmesi zimmet suçunun unsuru veya nitelikli hâli ise ayrıca cezalandırılmaz (fikri içtima). (ii) Belgede sahtecilik, zimmetten bağımsız bir hukuki yararı ihlal ediyorsa gerçek içtima söz konusu olur. Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2024 tarihli bir kararında, bankacılık zimmetinde düzenlenen sahte kredi sözleşmelerinin zimmetin gizlenmesi için zorunlu olmayan, bağımsız bir seçim olduğu belirtilerek her iki suçtan ayrı ayrı cezalandırma yapılmıştır.
5.2. Zimmet – Görevi Kötüye Kullanma (TCK m. 257)
Görevi kötüye kullanma genel, zimmet özel norm olduğundan özel normun önceliği ilkesi gereği zimmet varken ayrıca 257 uygulanmaz. Ancak zimmet oluşmadığında (örneğin mal görevi nedeniyle teslim edilmemişse) 257 gündeme gelebilir.
5.3. Zimmet – Dolandırıcılık / Güveni Kötüye Kullanma
Failin kamu görevlisi olmadığı hallerde zimmet olmaz; dolandırıcılık ya da güveni kötüye kullanma söz konusu olur. Kamu görevlisinin ise zimmetle birlikte dolandırıcılık suçu işlemesi mümkün değildir; çünkü zimmette aldatma unsuru aranmaz.
5.4. Bankacılık Zimmeti ile Diğer Suçların Yarışması
5411 sayılı Kanun m. 160’daki zimmet ile TCK’daki zimmet arasında gerçek içtima yoktur; özel norm uygulanır. Ancak bankacılık zimmetine ek olarak bilişim sisteminin kullanılması (TCK m. 243) veya evrakta sahtecilik (204) oluşabilir. Yargıtay, bankacılık zimmetinde çoğu zaman sahtecilik suçunu da uygulamakta; fakat hile hükmüyle çakışma varsa tek suç kabul edilebilmektedir.
5.5. Zincirleme Suç (TCK m. 43)
Aynı mağdur/kamu kurumu ve aynı suç işleme kararı kapsamında farklı tarihlerde tekrarlanan zimmet fiilleri zincirleme suç sayılır ve ceza dörtte birden dörtte üçe kadar artırılır. Zincirleme suçta her bir fiil ayrı ayrı tespit edilip toplam tutar belirlenmelidir; aksi hâlde eksik ceza verilir.
6. Uzlaşma
6.1. CMK m. 253 Kapsamında Uzlaşma Dışı Suç
CMK m. 253/3 listesinde zimmet suçu yer almadığı için uzlaşmaya tabi değildir. Suçun mağduru toplum olduğundan, bireysel rızayla barışmanın kamu düzenini ilgilendiren bu suçta etkili olamayacağı kabul edilir. Savcılık, tarafların anlaşmasını uzlaşma kurumu kapsamında değerlendiremez; dosya uzlaştırma bürosuna gönderilmez.
6.2. Etkin Pişmanlıkla Karıştırılmaması
Bazı uygulamalarda zarar gören kamu kurumu ile fail arasında “ödeme protokolü” yapılmakta, bu durum uzlaşma zannedilebilmektedir. Oysa etkin pişmanlıkta (TCK m. 248) zararın giderilmesi cezada indirim sebebidir; uzlaşmada ise kamu davasının açılmaması veya düşmesi söz konusu olabilir. Dolayısıyla zimmette etkin pişmanlık mümkün, uzlaşma mümkün değildir.
6.3. Bankacılık Zimmeti ve Kooperatif Zimmeti
Özel kanunlarda da uzlaşma öngörülmemiştir. Bankacılık Kanunu m. 160’ta zimmet soruşturması için “yazılı başvuru” şartı vardır; ancak bu, uzlaşma değildir. Kooperatif yöneticilerinin işlediği zimmet vakalarında da uzlaşma uygulanmaz; zarar tazmini yalnızca ceza miktarında lehe değerlendirme ve hukuk davasında feragat gibi sonuçlar doğurabilir.
6.4. Somut Uygulama Örneği
Bir kamu hastanesinde döner sermaye gelirlerini kendi hesabına aktaran başhekim, soruşturma başlamadan önce tamamını iade etmiş ve hastane yönetimiyle “tazmin protokolü” imzalamıştır. Savcılık dosyayı uzlaştırmaya göndermemiş, etkin pişmanlık hükümlerini uygulamış; mahkeme de 248/1 kapsamında 2/3 indirim yapmıştır.
7. Görevli ve Yetkili Mahkeme
7.1. Görev
5235 sayılı Kanun’un 12. maddesi uyarınca ağır ceza mahkemeleri, alt sınırı 5 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda görevlidir. Zimmet suçunun temel cezası 5–12 yıl olduğundan görevli mahkeme Ağır Ceza Mahkemesidir. Bankacılık zimmeti ve kooperatif zimmeti gibi özel türlerde de aynı kural geçerlidir.
7.2. Yetki
CMK m. 12’ye göre suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir. Zimmette “işlenme yeri”, mal üzerinde ilk tasarrufun yapıldığı yer olarak kabul edilir. Para transferlerinde işlem yapılan şube, dijital işlemlerde failin bulunduğu yer veya sistemin bulunduğu yer tartışmalıdır; Yargıtay, genellikle failin bulunduğu yer yetkili demektedir. Zincirleme fiillerde ilk fiilin işlendiği yer mahkemesi yetkili kabul edilmekte, ancak sanık lehine veya usul ekonomisi açısından olayların tamamının görüldüğü yer de tercih edilebilmektedir.
7.3. Muhakeme Usulü ve Delillerin Toplanması
Zimmet suçları çoğunlukla mali nitelikte olduğundan CMK’nın delil değerlendirme kuralları yanında Sayıştay raporları, müfettiş raporları, bankacılık işlem kayıtları, UYAP ve muhasebe logları büyük önem taşır. Ağır ceza mahkemeleri, teknik bilirkişi raporu almadan karar vermemelidir. Dijital delillerin CMK m. 134 kapsamında usulüne uygun toplanması gerekir; aksi halde hukuka aykırı delil sayılıp hükme esas alınamaz.
7.4. İstinaf ve Temyiz
Ağır ceza mahkemesi kararlarına karşı bölge adliye mahkemesi (istinaf) yolu açıktır; belli sınırın üzerindeki hapis cezaları yönünden ayrıca temyiz mümkündür. Bankacılık zimmetinde ayrıca BDDK’nın denetim raporlarının dosyaya girmesi gerekir.
8. Yaptırım
8.1. Temel Cezalar ve Nitelikli Hâller
TCK m. 247/1’e göre temel ceza 5 yıldan 12 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezasıdır. Hileli davranışlarla işlenmesi hâlinde (m. 247/2) ceza yarı oranında artırılır. Kullanma zimmeti hâlinde (m. 247/3) ceza yarı oranına kadar indirilebilir.
8.2. Malın Değerinin Azlığı (m. 249)
Malın değerinin azlığı hâlinde verilecek ceza 1/3’ten 1/2’ye kadar indirilir. Değer azlığı değerlendirilirken failin ekonomik durumu değil, kamu zararının mutlak tutarı ve kurum açısından önemi dikkate alınır. Yargıtay, 1.000–2.000 TL tutarlar için dahi indirim yapılmasını uygun görmektedir.
8.3. Etkin Pişmanlık (TCK m. 248)
- Soruşturma başlamadan önce iade veya tazmin: cezanın 2/3’üne kadar indirim.
- Kovuşturma başlamadan önce: cezanın 1/2’sine kadar indirim.
- Hüküm verilmeden önce: cezanın 1/3’üne kadar indirim.
Ödemenin gönüllü olması gerekir; icra veya haciz yoluyla tahsil edilen bedeller etkin pişmanlık sayılmaz.
8.4. Güvenlik Tedbirleri ve Ek Yaptırımlar
TCK m. 53 uyarınca belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma (kamu görevi üstlenmekten yasaklılık, seçme-seçilme hakkından yoksunluk vb.) uygulanır. Ayrıca suçtan elde edilen menfaatin müsaderesi (TCK m. 54-55) zorunludur; mal iade edilmiş olsa dahi elde edilen “gelir” varsa değer müsaderesi gündeme gelir.
8.5. HAGB, Erteleme ve Paraya Çevirme
Temel ceza miktarı yüksek olduğundan HAGB’ye (CMK m. 231) ulaşmak çoğu zaman zordur; ancak kullanma zimmeti + değer azlığı + etkin pişmanlık kombinasyonunda sonuç ceza 2 yılın altına inerse HAGB ve erteleme mümkün olabilir. Adli para cezasına çevirme ise ancak kısa süreli hapis cezaları için (1 yılın altı) söz konusudur; zimmette pratikte pek nadir görülür.
8.6. Hukukî Sonuçlar – Tazminat ve Rücu
Ceza yargılamasından bağımsız olarak kamu kurumu, uğradığı zararı idari veya hukuk davasıyla talep edebilir. Ceza davasında hükmedilen tazminat, hukuk davasında kesin delil teşkil etmez; ancak güçlü karine oluşturur. Kurum, zararı ödeyen failin birlikte hareket ettiği kişilere rücu edebilir.
Zimmet suçu, kamu görevlilerinin malvarlığı üzerindeki tasarruf yetkilerini kötüye kullanmasını cezalandırırken, kamu idaresine duyulan güveni ve kamu mallarının dokunulmazlığını korumaktadır. Suçun özellikli yapısı, özellikle görev nedeniyle zilyetlik, malik gibi tasarruf, hileli gizleme ve etkin pişmanlık kurumlarının doğru anlaşılmasını gerektirir. Uygulamada Yargıtay’ın içtihatları, kastın tespiti, hile unsurunun varlığı, etkin pişmanlık indiriminin oranı ve içtima ilişkileri bakımından yol gösterici olmaya devam etmektedir.
YARGITAY KARARLARI
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2021/7560 K. 2025/5236 T. 9.4.2025 • ZİMMET SUÇU ( Sanığa İsnat Edilen Eylemlerin Sübutu Halinde Zimmet Suçunu Oluşturacağı Bu Suç Yönünden Zamanaşımı Süresinin Dolmadığı Ancak Sanığın Savunmalarında Emanet Kasasıyla Alakalı Olarak Görevinin Bulunmadığını Yaşlılara Ait Paraları Görmediğini Bu Paralarla İlgili Denetim Görevinin Bulunmadığını Yalnızca Demanslı Hastalara Yapılan Ödemelerde Tanık Sıfatıyla İmzasının Bulunduğunu Belirttiği Dosyada Sanığın Suçu İşlediğine Dair Savunmasının Aksine Mahkumiyetine Yeterli Her Türlü Şüpheden Uzak Kesin ve İnandırıcı Başkaca Delil Bulunmadığı Gözetilerek Zimmet Suçundan Beraati Gerektiği )• GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇU ( Huzurevi Müdürlüğü Yazı İçeriğinde Suç Tarihlerine Sanığın Kasa İşlemleri İçin Herhangi Bir Görevlendirmesinin Bulunmadığı ve Yapılan İncelemede Kurumdan Kasa ile İlgili Belge ve Defterlerin İadesi Yapılmadığı İçin Yaşlılara Yapılan Ödemelere Dair Sanığın İmzası Bulunan Herhangi Bir Evraka Rastlanmadığının Bildirildiği Dosyada Bulunan ve Yaşlılara Yapılan Ödemelere İlişkin Bilgileri İçeren Belgelerde Sanığın İmzasının Bulunmadığı ve Savunmasının Aksine Mahkumiyetine Yeterli Delil Bulunmadığı Gözetildiğinde Sanığın Beraati Gerektiği )• EMANET KASADAN PARA ÇEKİMİ ( Temyiz Dışı Emanet Kasa Memuru Olan Kişi ile Mutemet Olan Kişinin Savunmalarında Emanet Kasasından Paraların Çekilmesi ve Dağıtımını Kendilerinin Yaptıklarını Teslim Yaparken Tanık Olarak Kurum Yetkililerinin de İmzalarını Aldıklarına Dair Beyanlarının da Sanığın Savunmalarını Doğrulaması Karşısında Dosyada Sanığın Yüklenen Suçu İşlediğine Dair Savunmasının Aksine Mahkumiyetine Yeterli Her Türlü Şüpheden Uzak Kesin ve İnandırıcı Başkaca Delil Bulunmadığı Gözetilerek Zimmet Suçundan Beraatine Karar Verilmesi Zorunluluğu )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2021/5339 K. 2025/3078 T. 5.3.2025 • BASİT ZİMMET ( Anılan Kararlar Bakımından İmza İncelemesi Yaptırılması Sonrasında Kooperatif Kasasında Meydana Gelen Zimmete Konu Açığın 2013 Yılında Gerçekleşmesi Karşısında Sanıkların Kooperatif Yönetim Kurulu Başkanı Diğer Sanığın Zimmet Eylemlerine Ne Şekilde İştirak Ettiğinin ve Buna İlişkin Delillerin Nelerden İbaret Olduğunun Karar Yerinde Gösterilip Tartışılması Gerektiği ) • ZİMMET EYLEMİNE İŞTİRAK ( Basit Zimmet – İmza İncelemesi Yaptırılması Sonrasında Kooperatif Kasasında Meydana Gelen Zimmete Konu Açığın 2013 Yılında Gerçekleşmesi Karşısında Sanıkların Kooperatif Yönetim Kurulu Başkanı Diğer Sanığın Zimmet Eylemlerine Ne Şekilde İştirak Ettiğinin ve Buna İlişkin Delillerin Nelerden İbaret Olduğunun Karar Yerinde Gösterilip Tartışılacağı )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2022/4278 K. 2025/3899 T. 12.3.2025 • İCRAİ DAVRANIŞLA GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇU ( Sanığın Savunmaları Arasındaki Çelişkilerin Giderilerek Suç Tarihlerine İlişkin Olarak Tüm Kasa Sayım ve Teslim Tutanakları ile Sanığın “Alanın İmzası” Bölümünü Şahıs veya Firma Temsilcileri Yerine Kendisinin İmzaladığı Belgelerin Getirtilip Ödemelerin Hak Sahiplerine Sanık Tarafından mı Yoksa Kurum Tarafından mı Yapıldığı Hususunun Yedaş’tan Sorulması Gerektiği ) • BİLİRKİŞİ RAPORU ( Müfettiş Tarafından Düzenlenen Rapor İle Kovuşturma Aşamasında Aldırılan Bilirkişi Raporu Arasındaki Çelişkiler Gözetilerek Dava Dosyası Sayıştay Emekli Uzman Denetçilerinden Oluşturulacak Yeni Bir Bilirkişi Heyetine Tevdi Edilerek Sanığın Uhdesinde Kalan Para Bulunup Bulunmadığını Belirleyen Paranın Kullanılıp İade Edilmiş Olması Halinde İse Nemasına İlişkin Hesaplama İçeren Rapor Alınmasından Sonra Suç Vasfının Belirlenmesi İle Sanığın Hukuki Durumunun Buna Göre Takdir ve Tayini Gerektiği ) • KULLANMA ZİMMETİ ( Sanığın Yerine Veznedar Olarak Göreve Başlayan Şahsın Tanık Olarak İfadesine Başvurularak Görevi Devraldığı Tarihte Kasa Açığının Bulunup Bulunmadığı Bulunuyorsa Miktarının Ne Kadar Olduğu Hususunun Öğrenilmesi Sonrasında Görev Gereği Yasal Olarak Tevdi Edilen Malın Belli Bir Süre Kullanılıp Herhangi Bir Uyarı İhbar Şikayet veya Soruşturma Olmaksızın Kendiliğinden İade Edilmesi Halinde Fiilin Kullanma Zimmeti Aksi Takdirde Temellük Zimmeti Olarak Değerlendirilmesi Gerektiği )
YARGITAY 12. CEZA DAİRESİ E. 2022/8369 K. 2025/2239 T. 3.3.2025 • ZİMMET SUÇU ( Dava Dilekçesinde Faiz Başlangıç Tarihi Olarak Tutuklama Tarihi Belirtilmiş Olmasına ve Mahsup Hususunun Haksız İşlem Tarihinin Başlangıcı Üzerinde Bir Etkisi Bulunmamasına Karşın Hükmedilen Manevi Tazminat Miktarı Bakımından Faiz Başlangıç Tarihinin Tutuklama Tarihi Olan 28.02.2006 Tarihi Olarak Belirlenmesi Yerine Bakiye Kalan Günün Başlangıç Tarihi Olarak Belirlenen 13.10.2006 Tarihi Olarak Belirlenmesi Suretiyle Karar Verilmesinin Hatalı Olduğu ) • MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT İSTEMİ ( Nesnel Bir Ölçüt Olmamakla Birlikte Davacı Lehine Hükmedilecek Manevi Tazminatın Davacının Sosyal ve Ekonomik Durumu Üzerine Atılı Suçun Niteliği Tutuklanmasına Neden Olan Olayın Cereyan Tarzı Tutuklu Kaldığı Süre ve Benzeri Hususlar ile Tazminat Davasının Kesinleşeceği Tarihe Kadar Faizi ile Birlikte Elde Edeceği Parasal Değer Dikkate Alınıp Hak ve Nesafet İlkelerine Uygun Makul Bir Miktar Olarak Tayin ve Tespiti Gerekirken Belirlenen Ölçütlere Uymayacak Miktarda Çok Eksik Manevi Tazminata Hükmolunmasının Bozmayı Gerektirdiği ) • FAİZ BAŞLANGIÇ TARİHİ ( Hükmedilen Manevi Tazminat Miktarı Bakımından Faiz Başlangıç Tarihinin Tutuklama Tarihi Olarak Belirlenmesi Yerine Bakiye Kalan Günün Başlangıç Tarihi Olarak Belirlenen Tarih Olarak Tespit Edilerek Karar Verilmesinin İsabetsiz Olduğu )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2022/5406 K. 2025/2254 T. 25.2.2025 • ZİMMET ( Yönetim Kurulu Üyesi Olan Diğer Sanıkların da Maaş Alacaklarının Olup Olmadığı Varsa Miktarının Tespiti İle Sanıkların Toplam Maaş Alacaklarının Avans Hesabındaki Miktarı Karşılayıp Karşılamadığı Uhdelerinde Oda Parası Bulunup Bulunmadığı Varsa Miktarı İle Hangi Miktardan Hangi Sanıkların Sorumlu Olduğu Hususlarında Ayrıntılı Bilirkişi Raporu Aldırılmasından Sonra Sonucuna Göre Sanıkların Hukuki Durumlarının Ayrı Ayrı Takdir ve Tayini Gerektiği ) • MENFAAT ÇATIŞMASI ( Aralarında Menfaat Çatışması Bulunduğu Anlaşılan Sanıkların Savunmalarının Ayrı Müdafiler Tarafından Üstlenilmesinin Sağlanması Gerektiği Gözetilmeksizin Aynı Müdafi Tarafından Temsil Edilmeleri Suretiyle 1136 S. Avukatlık Yasası’nın 38 ve 5271 S. Kanun’un 152. Maddelerine Aykırı Davranılmasının Yasaya Aykırı Olduğu ) • YÖNETİM KURULU ÜYESİ OLAN DİĞER SANIKLARIN DA MAAŞ ALACAKLARININ OLUP OLMADIĞI ( Varsa Miktarının Tespiti İle Sanıkların Toplam Maaş Alacaklarının Avans Hesabındaki Miktarı Karşılayıp Karşılamadığı Uhdelerinde Oda Parası Bulunup Bulunmadığı Varsa Miktarı İle Hangi Miktardan Hangi Sanıkların Sorumlu Olduğu Hususlarında Ayrıntılı Bilirkişi Raporu Aldırılmasından Sonra Sonucuna Göre Sanıkların Hukuki Durumlarının Ayrı Ayrı Belirleneceği – Zimmet )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2022/1967 K. 2025/2237 T. 25.2.2025 • ZİMMET SUÇU ( Dosyanın Sayıştay Emekli Uzman Denetçilerinden Oluşturulacak Yeni Bir Bilirkişi Kuruluna Tevdi Edilerek Kooperatifin Suç Dönemindeki Tüm Gelir ve Giderleri Karşılaştırılmak Suretiyle Sanıkların Uhdesinde Kooperatife Ait Para Bulunup Bulunmadığı Uhdelerinde Para Kalmışsa Net Miktarına İlişkin Ayrıntılı Rapor Alınmasından Sonra Sonucuna Göre Sanıkların Hukuki Durumlarının Ayrı Ayrı Takdir ve Tayini Gerektiği ) • KOOPERATİF BELGELERİNİN İNCELENMESİ ( Zimmet Suçu – Kooperatif Belgelerinin Tam Olarak İncelenmediği Nazara Alınarak Kooperatife Ait Defterler Harcama Belgeleri Banka Hesap Kayıtları ve Diğer Belgelerin Temini Gereği ) • BİLİRKİŞİ KURUL RAPORU ( Kooperatife Ait Defterler Harcama Belgeleri Banka Hesap Kayıtları ve Diğer Belgelerin Temini Sonrasında Dosyanın Tüm Ekleriyle Birlikte Sayıştay Emekli Uzman Denetçilerinden Oluşturulacak Yeni Bir Bilirkişi Kuruluna Tevdi Edilerek Rapor Alınması Gerektiği )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2021/14962 K. 2025/2245 T. 25.2.2025 • ZİMMET ( Kooperatife Ait Tüm Ticari Defterler ve Kayıtlar Getirtilip Dosyanın Tüm Ekleri İle Birlikte Sayıştay Emekli Uzman Denetçilerinden Oluşan Yeni Bir Bilirkişi Heyetine Tevdi Edilerek Denetime Elverişli Olacak Bir Biçimde Yeniden Rapor Alınması Sonrasında Hasıl Olacak Sonuca Göre Karar Verilmesi Gerektiği ) • ELDEN ÖDEME İDDİASI ( Zimmet – Kooperatif Kayıtlarında Bir Kısım Çek Bedellerinin Tahsili Sonrası Ödeme Yapıldığı ya da Borç Verildiği Belirtilen ve Sanıkların Belge ya da Fatura Almaksızın Elden Ödeme Yaptıklarını Savundukları Kişiler Arasından Aşamalarda Beyanları Alınmayanlar Belirlenip Bu Paraların Sanıklar Tarafından Kendilerine Ödenip Ödenmediği Ödendiğinin Beyan Edilmesi Halinde Hangi Sebeple Kendilerine Ödendiği Konusunda Tanık Sıfatıyla Dinlenilmesi Gerektiği )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2022/4257 K. 2025/2160 T. 24.2.2025 • ZİMMET SUÇU ( Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü İle Yapılan Sözleşme Gereğince Sayısal Oyunlar Bayiliğine Hak Kazanan Sanığın Sözleşmenin 3/O Maddesinde Belirtildiği Üzere Toplanan Oyun Bedellerinin Tamamının Milli Piyango İdaresine Ait Olması Nedeniyle Bankada Açtırılan Hesaba Her Hafta Yatırılması Gerektiği ) • PİYANGO İDARESİNE AİT MALLARIN DEVLET MALI ( Bayilik Sözleşmesinden Doğan Tüm Yükümlülüklerin Sanığa Ait Olduğu/320 Sayılı Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 58 ve 59. Maddeleri Hükmüne Göre 3670 Sayılı Milli Piyango Teşkiline Dair Kanunun Halen Yürürlükte Bulunduğu Anlaşılan 12. Maddesinde Piyango İdaresine Ait Malların Devlet Malı Sayıldığı ve Bunları Zimmete Geçirenlerin Devlet Malları ve Paraları Hakkında Hükmedilecek Cezalara Tabi Olduğunun Belirtildiği/Zimmet Suçundan Mahkumiyet Hükmü Kurulması Gereği ) • ŞANS OYUNLARINDAN ELDE EDİLEN PARA ( Zimmet Suçu – Sanığın Şans Oyunlarından Elde Ettiği 11.193,31 Türk Lirasını Sözleşmeye Aykırı Şekilde Kurum Hesabına Yatırmayıp Uhdesinde Tuttuğu Gözetilerek Sanık Hakkında Zimmet Suçundan Mahkumiyet Hükmü Kurulması Gerekirken Yanılgılı Değerlendirme Sonucu Beraat Kararı Verilmesinin Hukuka Aykırılığı )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2022/4444 K. 2025/1955 T. 17.2.2025 • ZİMMET SUÇU ( Zabıt Katibi Olarak Görev Yapan Sanığın Tebligat Bilirkişi ve Sair Yargılama Masrafları Olarak Yazı İşleri Müdürü Tarafından Ptt Kanalıyla İlgili Yerlere Göndermesi İçin Reddiyat Makbuzu ile Kendisine Verilen Paraların Posta İdaresine Teslimi Hususunda Görevlendirilmesinin Yasal Olarak Mümkün Olmaması Karşısında Suça Konu Paraların Kendisine Görevi Nedeniyle Tevdi Edilmiş Sayılamayacağı ve Bu Nedenle Sabit Görülen Eylemlerinde Zimmet Suçunun Yasal Unsurlarının Oluşmadığı – Hizmet Sebebiyle Güveni Kötüye Kullanma Suçu Niteliğinde Olduğu ) • HİZMET NEDENİYLE GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇU ( Hizmet Sebebiyle Güveni Kötüye Kullanma Suçu Niteliğinde Olduğu Gözetilmeden Yanılgılı Değerlendirme Sonucu Sanık Hakkında Zimmet Suçundan Mahkumiyet Hükmü Kurulmasının Hatalı Olduğu )• DEĞER AZLIĞI ( Sanığın Zimmetine Geçirdiği Kabul Edilen 750,00 TL’nin Suç Tarihindeki Ekonomik Koşullara Göre Değer Azlığı Sınırında Kalması Nedeniyle Sanık Hakkında 5237 Sayılı Kanun’un 249. Maddesinin Uygulanması Gerektiği )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2022/4647 K. 2025/1944 T. 13.2.2025 • ZİMMET ( Mahkemece Bozma İlamına Uyulmasına Karar Verildiği Halde Bozma Sonrası Alınan Savunmalar İle Tanık Beyanlarına Göre Kooperatifin Parasal İş ve İşlemlerinin Ölümü Nedeniyle Hakkında Düşme Kararı Verilen Sanık Tarafından Yürütüldüğünün Anlaşılması Karşısında Ceza Hukukunun Temel Prensibi Olan Cezaların Şahsiliği İlkesi Uyarınca Sanıkların Atılı Suçtan Ayrı Ayrı Beraatlerine Karar Verilmesi Gerektiği Gözetilmeden Sadece Suç Tarihinde Yönetim Kurulu Üyeleri Olmaları Nedeniyle Şekli Olarak Sorumlulukları Kabul Edilerek Yanılgılı Değerlendirme İle Mahkumiyetlerine Karar Verilmesinin Kanuna Aykırı Olduğu )• CEZALARIN ŞAHSİLİĞİ İLKESİ ( Zimmet – Mahkemece Bozma İlamına Uyulmasına Karar Verildiği Halde Bozma Sonrası Alınan Savunmalar İle Tanık Beyanlarına Göre Kooperatifin Parasal İş ve İşlemlerinin Ölümü Nedeniyle Hakkında Düşme Kararı Verilen Sanık Tarafından Yürütüldüğünün Anlaşılması Karşısında Ceza Hukukunun Temel Prensibi Olan Cezaların Şahsiliği İlkesi Uyarınca Sanıkların Atılı Suçtan Ayrı Ayrı Beraatlerine Karar Verileceği )• KOOPERATİFİN PARASAL İŞLEMLERİ ( Sanıkların Görevli Oldukları Dönemlere İlişkin Kooperatifin Gelir ve Giderlerinin Kasa ve Banka Hesap Bakiyelerinin Tespit Edilerek Bakiye İle Kayıtlarda Görünen Para Miktarlarının Karşılaştırılıp Önceki Raporlar Arasındaki Çelişkileri Gidermek Suretiyle İddianameye Konu Eylemler Değerlendirilerek Zimmet Suçunun Her Bir Sanık Yönünden Oluşup Oluşmadığını Saptayan Rapor Alınması İle Suç Tarihlerinde Kooperatifin Parasal İşlemlerinin Kim ya da Kimler Tarafından Yürütüldüğünün Saptanmasından Sonra Hasıl Olacak Sonuca Göre Sanıkların Hukuki Durumlarının Tayin ve Takdiri Gerektiği )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2022/2212 K. 2025/1942 T. 13.2.2025 • RESMİ BELGEYİ BOZMAK YOK ETMEK VEYA GİZLEMEK SUÇU ( Suç Tarihinde Sulh Hukuk Mahkemesinde Mübaşir Olarak Görev Yapan Sanığın İşlediği Zimmet Suçunun Ortaya Çıkarılmasını Engellemek Amacıyla Mahkeme Tarafından İlgililerine Gönderilmek Üzere Çıkarılan Gönderim Aşamasındaki Tebligatları Yok Etmek Şeklinde Gerçekleşen Eylemlerinde 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 205. Maddesinde Düzenlenen Resmi Belgeyi Bozmak Yok Etmek veya Gizlemek Suçunun Yasal Unsurlarının Oluşmadığı Gözetilmeden Hüküm Kurulmasının Hatalı Olduğu ) • ZİMMET SUÇU ( Suç Tarihinde Sulh Hukuk Mahkemesinde Mübaşir Olarak Görev Yapan Sanığın Dosyalardaki Mevcut Gider Avansından Yapılacak İşlemler İçin Mahkemeler Veznesinden Para Çekme ve Paraların Teslimi Hususunda Görevlendirilmesinin Yasal Olarak Mümkün Olmaması Karşısında Suça Konu Paraların Kendisine Görevi Nedeniyle Tevdi Edilmiş Sayılamayacağı Bu Paralar Üzerinde Muhafaza ve Gözetim Sorumluluğunun Olmadığı Yasal Tevdi Unsurunun da Gerçekleşmediği Bu Nedenle Zimmet Suçunun Unsurlarının Oluşmadığının Kabulü Gerektiği ) • ZİNCİRLEME ŞEKİLDE HİZMET NEDENİYLE GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇU ( Çıkartılan Tebligatlar Usulüne Uygun Olmakla Birlikte PTT’ye Teslim Edilmemiş ve Parası Mal Edinilmiş Olduğundan Eylemlerinin 5237 Sayılı Kanun’un 155/2 ve 43/1. Maddelerinde Düzenlenen Zincirleme Şekilde Hizmet Nedeniyle Güveni Kötüye Kullanma Suçunu Oluşturduğu Gözetilmeksizin Yanılgılı Değerlendirmeyle Zincirleme Basit Zimmet Suçundan Mahkumiyetine Karar Verilmesinin Hukuka Aykırı Olduğu )• HİLE UNSURU ( Sanığın PTT’ye Teslim Etmesi Gereken Tebligatları Yok Etmek Şeklindeki Eylemlerinin Zimmet Suçunun Hile Unsuru Olarak Kabul Edilmesi Gerekeceği Nazara Alınmadan Resmi Belgeyi Yok Etmek veya Gizlemek Suçundan da Ayrıca Mahkumiyetine Karar Verilmesinin İsabetsiz Olduğu )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2022/2211 K. 2025/1851 T. 11.2.2025 • DENETİM GÖREVİNİN İHMALİ SUÇU ( 5237 SK Md.251/2’de Öngörülen Cezasının Üst Sınırı İtibarıyla Aynı Kanun Md.66/1-E’de Yazılı 8 Yıllık Asli Dava Zamanaşımı Süresine Tabi Olduğu Zamanaşımını Kesen Son İşlem Olan 26.11.2013 Tarihli Sorgular ile İnceleme Günü Arasında Bu Sürenin Dolduğu Anlaşıldığından Hükümlerin 5320 SK Md.8/1 de Gözetilmek Suretiyle 1412 Sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun 321. Maddesi Uyarınca Bozulması Gerektiği ) • ZİMMET SUÇU ( Sanık Hakkında Zimmet Suçuna İlişkin Bir İsnada Yer Verilmediği İddianamedeki İsnadın Zimmet Suçuna Dönüşebilecek Fiiller Olmadığı Görevsizlik Kararıyla da Bu Eksikliğin Giderilemeyeceği Sanığın Eyleminin ise Diğer Kişinin Eylemiyle Bağlantılı Olduğu Gözetilmeden ve Söz Konusu Eksikliğin Düzeltilmesi Yoluna da Gidilmeden Yargılamaya Devam Edilerek Sanıklar Hakkında Mahkumiyet ve Beraat Hükümleri Kurulması Suretiyle 5271 Sayılı Kanun’un 225. Maddesine Muhalefet Edilmesinin Hukuka Aykırı Olduğu ) • ZİMMET SUÇUNA DÖNÜŞEBİLECEK FİİLLER ( İddianamedeki İsnadın Zimmet Suçuna Dönüşebilecek Fiiller Olmadığı Görevsizlik Kararıyla Bu Eksikliğin Giderilemeyeceği Sanığın Eyleminin ise Diğer Kişinin Eylemiyle Bağlantılı Olduğu Gözetilmeden ve Eksikliğin Düzeltilmesi Yoluna da Gidilmeden Yargılamaya Devam Edilerek Sanıklar Hakkında Mahkumiyet ve Beraat Hükümleri Kurulmasının Hatalı Olduğu )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2021/14056 K. 2025/1846 T. 11.2.2025 • ZİMMET ( Sanığın Devlet Desteği İle Balya Makinesi Alınırken Kooperatifçe Karşılanması Gereken Miktarı Kendisinin Ödediği – Coğrafi Koşullar Nedeniyle Makineden Beklenen Verimi Alamadıkları İçin Satmak Zorunda Kaldıkları ve Kullanıldıktan Sonra Makinenin Değerinin Yarıya Düştüğüne Dair Savunması Karşısında Balya Makinesine Yönelik İddiaların Zimmet Olarak Nitelendirilemeyeceği ) • İŞTİRAK ( Kooperatifin İş ve İşlemlerinin Kooperatif Başkanı Olan Diğer Sanık Tarafından Yürütüldüğüne Kendisinin Bir Dahli Olmadığına Dair İnkara Yönelik Savunması İle Diğer Sanığın Zimmet Eylemlerine İştirak Ettiğine Dair Dosyada Bir Kanıt Bulunmaması Karşısında Beraatine Karar Verilmesi Gerektiği )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2024/2761 K. 2025/1522 T. 5.2.2025 • NİTELİKLİ ZİMMET ( Sanığın Savunmalarında Dava Konusu 453.444,00 Türk Lirasından ( TL ) 400.000,00 TL’sinin Uhdesinde Bulunduğunu Geri Kalan Parayı İse Kooperatifin Masrafları İçin Kullandığını Bu Hususun Kooperatif Kayıtlarının İncelenmesi ile Ortaya Çıkabileceğini Belirtmesi Karşısında Savunması Doğrultusunda Araştırma Yapılarak Uhdesinde Kalan Kooperatif Parasının Ne Kadar Olduğunun Tam Olarak Tespitinden Sonra Sanığın Hukuki Durumunun Takdir ve Tayini Gerektiği ) • ZİNCİRLEME DOLANDIRICILIK SUÇU ( Sanığın Farklı Zamanlarda Kooperatife Ait Antetli ve Antetsiz Kağıtları Kooperatif Yönetim Kurulunun İmza Yetkisi Bulunan Üyeleri Adına İmzalayarak Ödeme Yapılması İçin Bankalara İbraz Ederek Bankalardan Tahsil Ettiği Paraları Uhdesinde Bulundurması Şeklindeki Eylemlerinde Yasal Tevdi Unsurunun Gerçekleşmediği Anlaşılmakla 1163 S. Kanun’un 55. Md. Kapsamında Kooperatif Yöneticisi Sayılmayan ve Bankalara Yazılan Talimatnameleri Düzenleme Yetkisi Bulunmayan Sanığın Eyleminin Zincirleme Dolandırıcılık Suçunu Oluşturduğu ) • RESMİ BELGEDE SAHTECİLİK ( Suça Konu Belge Asıllarının Denetime Olanâk Verecek Şekilde Dosya Arasına Getirtilmesi Duruşmada İncelenip Özelliklerinin Duruşma Tutanağına Yazılması İle İğfal Kâbiliyetinin Belirlenmesi Gerekirse Bu Hususta Bilirkişi Raporu Alınması Diğer Taraftan Sanığın Anılan Belgeleri Düzenleme Yetkisinin Bulunmaması Karşısında Eyleminin Sübutu Halinde 5237 S. Kanun’un 204/1, 43/1. Maddelerinde Düzenlenen Zincirleme Resmi Belgede Sahtecilik Suçunu Oluşturacağı )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2022/1863 K. 2025/1511 T. 5.2.2025 • ZİMMET SUÇU ( Sanığın Görev Yaptığı Dönemi Belirler Nitelikte Görev Belgesinin Temini Gereği/Suç Tarihlerindeki Görevinin Ne Olduğu 2008 ve 2011 Yılları İtibarıyla Üniversite Kimya Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümünde Analiz Test ve Deney İşlemleri ile Döner Sermaye Ödemelerinde İşlem Akışının Ne Suretle Gerçekleştirildiği Döner Sermaye İşletmesindeki Parasal İşlerle Alakalı Olarak Fiili Sözlü Veyahut Yazılı Şekilde Görevlendirilip Görevlendirilmediği Hususlarına İlişkin Araştırma Yapılması Gerektiği ) • YASAL TEVDİ UNSURU ( Döner Sermaye İşlemlerinde Parasal İş ve İşlemler ile Yönetim İşlerinin Kim ya da Kimler Tarafından Yürütüldüğünün Ayrıntılı Bir Şekilde İlgili Kurumdan Sorularak Somut Olayda Yasal Tevdi Unsurunun Gerçekleşip Gerçekleşmediği Belirlenmesi Gereği/Sanığın Muhtelif Firmalar Tarafından Yapılan Ödemelerle İlgili Para Tahsil Yetkisi Bulunması Durumunda Kendisine Devredilen veya Koruma ve Gözetimi ile Yükümlü Bulunduğu Paralarla İlgili Eylemlerinin Zimmet Suçunu Oluşturacağı )• İĞFAL KABİLİYETİ ( Sanığın Zimmet Eylemini İğfal Kabiliyeti Bulunan Basit Bir İncelemeyle Ortaya Çıkarılması Mümkün Olmayan Sahte Faturalar Kullanmak Suretiyle Hileli Davranışlarla İşlediği Kabul Edildiği – Zincirleme Nitelikli Zimmet Suçundan Mahkûmiyetine Karar Verilmesi Gerektiği/Basit Zimmet Suçundan Hüküm Kurularak Eksik Ceza Tayin Edilmesinin Hatalı Olduğu )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2021/12211 K. 2025/1505 T. 5.2.2025 • BASİT ZİMMET SUÇU ( Avukat Olan Sanığın Katılan Firmanın Kira Alacağı Dosyalarını Takip Ettiği Kiracılardan Tahsil Ettiği Paraları Vermeyerek Uhdesinde Tuttuğu – Sanığın Savunmasında İcra Takip Dosyaları İçin Kendisine Vekalet Ücreti Ödenmediğini Bu Nedenle de Uhdesindeki Miktarı Vekalet Ücretine Mahsuben İade Etmediğini Beyan Ettiği Bilirkişi Raporuna Göre Sanığın Takip Ettiği İşler Karşılığı 21.418 TL Vekalet Ücreti Alacağına Hak Kazandığı Sanığın Uhdesinde Kalan Miktar ile Bu Tutar Arasındaki Farkın Mal Edinildiği Sabit Olduğu/Sanığın Eyleminin Hizmet Nedeniyle Güveni Kötüye Kullanma Suçunu Oluşturacağı ) • HİZMET NEDENİYLE GÜVENİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇU ( Sanık ile Katılan Firma Arasındaki Vekâlet İlişkisinde Kamu Otoritesi ve Kamu Gücünün Kullanılmadığı Söz Konusu Paraların Teslim Edilmesinin Sanığın Avukat Olmasının Doğal Sonucu Değil Katılan Firma Tarafından Şahsına Duyulan Güven İlişkisi Nedeniyle Verilen Ahzu Kabz Yetkisi Kapsamında Gerçekleştirildiği ve Buna Bağlı Olarak da Aralarındaki İlişkinin Hizmet İlişkisi Kapsamında Kaldığı – Sanığın Eyleminin 5237 Sayılı Kanun’un 155/2. Maddesinde Tanımı Yapılan Hizmet Nedeniyle Güveni Kötüye Kullanma Suçunu Oluşturacağı ) • UZLAŞTIRMA ( 5271 Sayılı Kanun’un 253. Maddesinin 1. Fıkrasının ( B ) Bendine Eklenen Alt Bentler Arasında Yer Alan Hizmet Nedeniyle Güveni Kötüye Kullanma Suçunun da Uzlaşma Kapsamına Alındığının Anlaşılması Karşısında 5237 Sayılı Kanun’un 7/2 Hükmü de Nazara Alınarak 5271 Sayılı Kanun’un 254. Maddesi Gereğince Aynı Kanun’un 253. Maddesinde Belirtilen Esas ve Usule Göre Uzlaştırma İşlemleri Yerine Getirildikten Sonra Sonucuna Göre Sanığın Hukukî Durumunun Yeniden Değerlendirilmesi Gerektiği )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2022/4710 K. 2025/1383 T. 4.2.2025 • ZİMMET SUÇU ( Hüküm Tarihinde Yürürlükte Bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 14/4. Maddesinde Yer Alan “Beraat Eden ve Kendisini Vekil İle Temsil Ettiren Sanık Yararına Hazine Aleyhine Maktu Avukatlık Ücretine Hükmedilir” Biçimindeki Düzenleme Nazara Alınarak Kendisini Vekille Temsil Ettiren ve Beraatine Karar Verilen Sanık Lehine Vekalet Ücreti Takdir Edilmesi Gerektiği – TCK 247. Maddesi Kapsamında Belediye Veznesine Yatırılması Gerektiği Halde Sanıkların Uhdesinde Kalan Herhangi Bir Para Bulunup Bulunmadığı Hususunda Yeni Rapor Alınması Zorunluluğu ) • VEKALET ÜCRETİ ( Hüküm Tarihinde Yürürlükte Bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 14/4. Maddesinde Yer Alan “Beraat Eden ve Kendisini Vekil İle Temsil Ettiren Sanık Yararına Hazine Aleyhine Maktu Avukatlık Ücretine Hükmedilir” Biçimindeki Düzenleme Nazara Alınarak Kendisini Vekille Temsil Ettiren ve Beraatine Karar Verilen Sanık Lehine Vekalet Ücreti Takdir Edilmesi Gereği ) • BELEDİYE VEZNESİNE YATIRILMASI GEREKTİĞİ HALDE SANIKLARIN UHDESİNDE KALAN PARA ( Dosyanın Öncekinden Farklı Oluşturulacak Üçlü Bilirkişi Heyetine Tevdi Edileceği/Hangi Nikaha İlişkin Ne Kadar Ücret Alınması Gerektiği Nikah Başvuru Belgeleri Nikah Akitlerine İlişkin Zarflar Değerlendirilerek TCK 247. Maddesi Kapsamında Belediye Veznesine Yatırılması Gerektiği Halde Sanıkların Uhdesinde Kalan Herhangi Bir Para Bulunup Bulunmadığı Sanıkların Uhdesinde Kalan Para Olduğunun Tespit Edilmesi Halinde Her Bir Sanık Yönünden Miktarlarının Belirlenmesi Hususunda Rapor Alınması Gereği )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2021/5923 K. 2025/1397 T. 4.2.2025 • ZİMMET İCRAİ DAVRANIŞLA GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA VE NİTELİKLİ DOLANDIRICILIK SUÇU ( Zimmet Miktarının Belirlenmesi Bakımından Sanığın Beldes’ten Alınan 86.000,00 TL’nin Sahte Olarak Keşide Edilen Çek Bedellerinin İmalathaneden Parke Taşı Alan ve Kiraz Yeri Satış Bedeli Ödeyen Tanıkların Makbuzsuz Olarak Elden Ödedikleri Toplam Meblağın ve Belediye Muhasebe Kayıtlarına Geçirilmeyen Gelir veya Gider Kalemlerinin Tespitine Çalışılması Gerektiği ) • BİLİRKİŞİ RAPORU ( Belediye Bünyesinde Çalıştığını Söyleyen Ancak Şirkette Sigortalı Olarak Görünen Tanıklar ile Belediye Başkanına Elden Kiraz Yeri Satış Parası ve Kilitli Parke Taşı Bedeli Ödeyen Tanıkların Beyanları da Göz Önünde Bulundurularak Dosyanın Kül Halinde Sayıştay Emekli Uzman Denetçilerinden Oluşacak Yeni Bir Bilirkişi Heyetine Tevdii ile Sanığın Uhdesinde Belediyeye Ait Para Bulunup Bulunmadığını Belirleyen Bilirkişi Raporu Alınması Sonrasında Sanıkların Hukuki Durumlarının Ayrı Ayrı Takdir ve Tayini Gerektiği )
YARGITAY 5. CEZA DAİRESİ E. 2021/4586 K. 2025/1387 T. 4.2.2025 • ZİMMET ( Senedin Karşılığının Kooperatif Tarafından Ödendiğine Dair Bir İddia ve Delil Bulunmadığı – Çeklerin Kooperatif Ana Sözleşmesi Hükümlerine Aykırı Olarak Tek İmza İle Unsurlarına Aykırı Olarak Düzenlendiği Gibi Kooperatiften Bu Miktar Bir Para Çıkışının da Bulunmadığı Cihetle Zimmete Dahil Edilemeyeceği/Zimmet Olarak Kabul Edilen Kişi Tanık Olarak Dinlenerek Protokole Göre İade Edilen Paranın Kooperatife Yapılan Bir Ödeme mi Yoksa Ticari İlişkileri Nedeniyle Yapılan Bir Ödeme mi Olduğu Hususları Sorulup Açıklığa Kavuşturulacağı ) • NİTELİKLİ ZİMMET ( Ödemenin Kooperatife Yapıldığının Anlaşılması Halinde Bu Miktar da Zimmete Dahil Edilerek Kayıtlara İntikal Ettirilmemek Suretiyle Hileli Davranışlarla Gerçekleştirilen Bu Eylem Sebebiyle Suçun Nitelikli Zimmet Vasfında Olacağı Gözetilerek Buna Göre Uygulama Yapılması Gerektiği )
AV. İLTAN EKMEKÇİOĞLU
