Organ ve Doku Ticareti TCK 91

(1) Hukuken geçerli rızaya dayalı olmaksızın, kişiden organ alan kimse, beş yıldan dokuz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun konusunun doku olması halinde, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

(2) Hukuka aykırı olarak, ölüden organ veya doku alan kimse, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(3) Organ veya doku satın alan, satan, satılmasına aracılık eden kişi hakkında, birinci fıkrada belirtilen cezalara hükmolunur.

(4) Bir ve üçüncü fıkralarda tanımlanan suçların bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, sekiz yıldan onbeş yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.

(5) Hukuka aykırı yollarla elde edilmiş olan organ veya dokuyu saklayan, nakleden veya aşılayan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(6) Belli bir çıkar karşılığında organ veya doku teminine yönelik olarak ilan veya reklam veren veya yayınlayan kişi, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(7) Bu maddede tanımlanan suçların bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

(8) Birinci fıkrada tanımlanan suçun işlenmesi sonucunda mağdurun ölmesi halinde, kasten öldürme suçuna ilişkin hükümler uygulanır.

Organ ve doku ticareti, bir kişinin kendi organ veya dokusunu ya da başka bir kişiden temin edilen organ veya dokuyu, hukuka aykırı bir şekilde satması veya bu amaçla başkalarına aracılık etmesi olarak tanımlanabilir. Bu suç, hem bireylerin fiziksel sağlığını hem de toplumsal düzeni tehdit eden ciddi bir ihlaldir.

Türk hukukunda, organ ve doku nakilleri belirli kurallara bağlanmış, bu işlemlerin yalnızca yetkili sağlık kuruluşları tarafından yapılabileceği hükme bağlanmıştır. Ancak, bazı kişiler bu kuralları ihlal ederek yasa dışı yollarla organ ticareti yapmakta, bu da hem donör hem de alıcı açısından büyük riskler oluşturmaktadır.

Türk Ceza Kanunu Madde 91

TCK Madde 91’de organ ve doku ticareti şu şekilde düzenlenmiştir:

1. Temel Suç Tipi:
   • Bir kişinin organ veya dokusunu, rızasına aykırı şekilde almak,
   • Bu organ veya dokuyu satmak,
   • Organ ve doku ticaretine aracılık etmek.
2. Cezalar:
   • Rıza olmaksızın organ veya dokuların alınması durumunda, faile 5 yıldan 9 yıla kadar hapis ve 10.000 güne kadar adli para cezası verilir.
   • Organ ve doku ticareti amacıyla aracılık eden kişilere de aynı ceza uygulanır.
3. Ağırlaştırıcı Sebepler:
   • Suçun çocuklara karşı işlenmesi,
   • Suçun bir örgüt kapsamında işlenmesi durumunda cezalar artırılır.
4. Hafifletici Sebepler:
   • Suçun işlenmesinde zorlama veya tehdit altında bulunan kişilere yönelik bazı hafifletici hükümler uygulanabilir.

Organ ve Doku Ticareti Suçunun Unsurları

1. Fail ve Mağdur

• Fail: Organ ve doku ticareti suçunu işleyen kişi, bu suça doğrudan veya dolaylı olarak katılabilir. Failler genellikle yasa dışı sağlık operasyonları gerçekleştiren kişiler, aracılar veya alıcılar olabilir.
• Mağdur: Bu suçta mağdur, genellikle organ veya dokusu yasa dışı yollarla alınan kişidir. Ancak, bu işlemin alıcı tarafındaki bireyler de dolaylı mağdur sayılabilir.

2. Hareket

Organ ve doku ticareti suçunun hareket unsuru, yasa dışı organ veya doku alımı, satışı veya aracılık faaliyetleridir. Bu hareketler şunları içerebilir:

• Organ veya doku temin etmek,
• Nakil işlemlerini hukuka aykırı şekilde organize etmek,
• Alıcı ve donör arasında bağlantı kurmak.

3. Sonuç

Suçun gerçekleşmesi için organ veya dokunun satışı, nakli veya ticaretine yönelik somut bir girişim bulunmalıdır. Ancak, organ veya doku ticaretine yönelik hazırlık hareketleri de cezalandırılabilir.

4. Kusur

Bu suç kasten işlenebilir. Failin, organ veya doku ticareti yapma kastı bulunmalıdır.

TCK Madde 91’e Göre Cezalar ve Yaptırımlar

1. Temel Ceza:
   • Organ ve doku ticareti yapan kişiler, 5 yıldan 9 yıla kadar hapis cezası alır.
   • Ayrıca, 10.000 güne kadar adli para cezası verilir.
2. Ağırlaştırılmış Haller:
   • Suçun çocuklara karşı işlenmesi durumunda ceza artırılır.
   • Organize suç örgütleri tarafından işlenen suçlarda, ceza üst sınırdan uygulanır.
3. Hafifletici Sebepler:
   • Failin tehdit, baskı veya zorlama altında suç işlemesi durumunda, cezada indirim yapılabilir.

Organ ve Doku Ticareti Suçunda Hukuki Süreçler

1. Soruşturma ve Kovuşturma

Organ ve doku ticareti suçu, kamu düzenini etkileyen bir suç olduğu için re’sen soruşturulur. Emniyet birimleri ve savcılık, delil toplama ve şüpheli tespitine yönelik kapsamlı bir çalışma yürütür.

2. Yargılama:

• Suçun işlendiği tespit edilirse, dava asliye ceza veya ağır ceza mahkemelerinde görülür.
• Yargılama sürecinde, mağdurların ifadeleri, deliller ve tanık beyanları değerlendirilir.

3. Cezaların Uygulanması:

Yargılama sonucunda suç sabit görülürse, failin durumuna göre hapis ve para cezası uygulanır. Ayrıca, suçtan elde edilen gelirler müsadere edilir.

Sonuç ve Değerlendirme

Organ ve doku ticareti, insan haklarına ve insan onuruna ciddi bir saldırıdır. Türk Ceza Kanunu Madde 91, bu suça karşı ağır yaptırımlar öngörerek bireylerin fiziksel bütünlüğünü korumayı amaçlar. Ancak, bu suçun önlenmesi yalnızca cezai yaptırımlarla sınırlı kalmamalı; toplumun bilinçlendirilmesi, sağlık sisteminin denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi ve uluslararası işbirliği ile desteklenmelidir.

Organ bağışının teşvik edilmesi ve yasa dışı yolların önlenmesi için alınacak her tedbir, hem toplumsal hem de bireysel açıdan olumlu sonuçlar doğuracaktır. Bu kapsamda, organ ve doku ticaretine karşı verilen mücadele, sadece hukuki değil, aynı zamanda insani bir sorumluluktur.